Преглед на кодот на Декларација на принципи

= Декларација на принципи 3.0 =
=== Абстракт ===
Трите основни убедувања (beliefs) на Пиратската партија се потребата (need) за заштита на граѓанските права, волјата (will) да се ослободи нашата култура и мисењето (insight) дека патентите и приватните монопили се штетни за нашето општество.

Нашето општество е општество на контрола и надгледување каде практично секој е регистиран и следен. На модерната правна држава не ѝ е во најдобар интерес да наметнува надгледување врз сите сите свои граѓани и со тоа да ги третира како осомничени. Демократијата претпоставува силна заштита на граѓанските права.

Авторските права беа создадени за да му бидат од корист на општеството преку поттикнување на чиновите на создавање, развој и ширењето на делата од областа на културата. За да се постигнат овие цели, потребен ни е деликатен баланс помеѓу општите барања за достапност и дистрибуција од една страна и барањата на авторот да биде препознаен и награден (remunerated ) од друга страна. Тврдиме дека денешниот систем за авторски права не е во рамнотежа. Општество во кое културните творби и знаењето се слободни за секого под еднакви услови ќе биде од корист за целото општество. Тврдиме дека широките и систематските злоупотреби на авторските права на денешницата се активно контрапродуктивни во однос на овие цели бидејќи го ограничуваат создавањето на, и пристапот до, нашата сопствена култура.

Приватните монополи се едни од најлошите непријатели на нашето општество. Тие директно водат до price-hikes? и високи скриени трошоци за сите граѓани. Патентите се официјално доделени (sanctioned) монополи на идеи. Големите корпорации се борат меѓу себе во трката да пријават сѐ повеќе и повеќе патенти кои ќе можат да ги користат против помалите конкуренти со цел да ги спречат нив да им конкурираат под еднакви услови на пазарот. Целта на секој монополист не е да ги прилагоди цените и условите кон она што може пазарот да го издржи (bear), туку да ги користи своите ill-gotten? права како лост (lever) со кој ќе ги крева цените и ќе поставува несиметрични (lopsided) услови за користење и лиценцирање. Ние сакаме да ги ограничиме можностите за создавање на штетни и непотребни монополски ситуации.

Заштитните знаци (Trademarks) примарно се корисни како мерки за заштита на потрошувачите. Сметаме дека тие денес во најголема мера соодветно ѝ служат на својата намена и во врска со нив не предлагаме никакви промени.

=== Правата на граѓаните и личните слободи ===
Правото на приватност на граѓаните е запишано во Уставот на Република Македонија. Од ова фундаментално право извираат други основни права како правото на слободен говор, слободно мислење, пристап до информации како и правото на културен и личен развој. Сите обиди на државата да ги ограничи овие права мора да бидат доведени во прашање и соочени со моќна опозиција.

Сите сили, системи и методи кои државата може да ги користи против своите граѓани мора да бидат по постојано оценување и испитување од страна на избраните претставници. Кога владата надгледува граѓани кои не се осомничени за никакво дело, тоа е фундаментално неприфатливо и е јасно прекршување на граѓанското право на приватност. Правото на анонимност, кое е дел од нашиот Устав, мора да му се гарантира на секој граѓанин. Правото на поединецот да ја котролира употребата на неговите или нејзините лични податоци мора да биде зајакнато.

Законот за поштенски тајни(?) ќе биде проширен во општ Закон за комуникациски тајни. Исто како што денес е забрането да читате нечија пошта, ќе биде забрането да читате или пристапувате до е-пошта, кратки пораки (SMS) или други форми на пораки, без разлика на тоа каква е технологијата која се користи или кој е операторот. Сите исклучоци од ова правило мора да бидат добро мотивирани за секој случај поединечно. На работодавците ќе им биде дозволено да пристапат до порака на вработенииот само ако ова е апсолутно потребно за да се обезбеди техничка фунцкионалност или е во директна врска со работните обврски на работникот. На Владата ќе ѝ биде дозволено да им пристапи на средсвата за комуникации на граѓанинот или да го надгледува граѓанинот само во случај на цврст сомнеж за тоа дека некој граѓанин починил кривично дело. Во сите други случаи Владата ќе претпоставува дека граѓаните се невини и ќе ги остави на мира. На овој Закон за комуникациски тајни мора да му се даде силна правна заштита, бидејќи Владата постојано покажува дека неа не може во доверба да ѝ се дадат осетливи информации.

''Сакаме да ја отповикаме Data Retention Directive и да го зајакнеме правото на привантост на граѓаните.''

=== Да ја ослободиме нашата култура ===
Кога авторското право беа создадени за прв пат тие само го регулираа правото авторот да биде препознаен како автор. Подоцна тоа беше проширено за да го покрива комерцијалното копирање на делата како и да ги ограничи природните права на приватните граѓани (private citizens) и непрофитните органицации. Велиме дека оваа промена на рамнотежата предизвикува неприфатлив развој за целото општество. Економскиот и технолошкиот развој ги турнаа законите за авторските права надвор од рамнотежата и сега тоа infers неправедни предности за неколку големи пазарни играчи на сметка на потрошувачите, авторите и општеството воопшто. Милиони класични песни, филмови и книги се заложници во сефовите на големите медијски корпорации, бидејќи не се доволно барани од нивните фокус групи за да бидат повторно објавени, но потенцијално се премногу профитабилни за да бидат ослободени. Сакаме да го ослободиме нашето културно наследсвто и да го направиме достапно за сите пред времето да ги изеде лентите на старите филмови.

Нематеријалните закони се начин да се регулира материјална сопственост за нематеријални вредности. (Immaterial laws are a way to legislate material properties for immaterial values.) Идеите, знаењето и информациите по својата природа не се екслузивни и нивната општа вредност лежи во нивната вродена можност да се споделуваат и распростануваат.

Велиме дека авторските права треба да бидат на нивните корени. Законите мора да бидат променети така што ќе ја регулираат само комерцијалната употреба и копирањето на заштитени дела. Да се споделуваат копии или на друг начин да се распростануваат делата за непрофитна употреба, не смее никогаш да биде нелегално бидејќи ваквата фер употреба му е од корист на целото општество.

Сакаме да го реформираме комерцијалното авторско право. Основната смисла на авторското право секогаш била да најде фер рамнотежа помеѓу конфликтните комерцијални интереси. Денес оваа рамнотежа е изгубена и мора повторно да се пронајде.

Предлагаме намалување на комерцијалната заштита за авторски права, т.е. монополот за создавање копии за дело за комерцијални цели, на пет години од издавањето на делото. Правата да се прават дериватни дела ќе бидат прилагодени така што основнот правило ќе биде слобода за сите да можат да ги прават истите веднаш. Сите исклучоци од ова правило, на пример, превод на книги, или употреба на заштитена музичка мелодија во филомови, ќе бидат експлицитно означени во статути (statutes) за секој случај поединечно. 

''Сакаме да создадеме авторско право кое е фер и балансирано.''

Сето некомерцијално собирање, употреба, обработка и дистрибуција на култура експлицитно ќе биде поттикнувано. Технологиите кои ги ограничуваат законските права на потрошувачите да копираат или користат информации или култура, таканаречениот DRM, треба да бидат забранети. Во случаи каде тоа води кон очигледни ограничувања (disadvantages) за потрошувачот, секој производ кој содржи DRM ќе прикажува јасно предупредување за да го информира потрошувачот за овој факт.

Договорите кои се применуваат за да спречат таква легална дистрибуција на информации ќе бидат прогласени за ништовни и неважечки. Некомерцијалната дистрибуција на објавената култура, информации или знаење – со јасен исклучок за приватните податоци – не смее да биде ограничена или казнета. Како логичен заклучок од ова, сакаме да го укинеме данокот на празни медиуми.

''Сакаме да создадеме заеднички културни добра (cultural commons).''

=== Патентите и приватните монополи се штетни за општеството ===
Патентите имаат многу штетни ефекти. Pharmaceutical patents are responsible for human deaths in diseases they could have afforded medication for, research priorities are skewed, and unnecessarily high, and rising, cost of medicines in richer parts of the world. (?)

Патентите за животот и гените, како патентираните житарици, водат до неразумни и штетни последици. Софтверските патенти го уназадуваат технолошкиот развој и создаваат сериозна закана за македонските како и европските мали и средни бизниси во ИТ секторот.

Се вели дека патентите ги поттикнуваат иновациите преку заштитата на пронаоѓачите и инвеститорите во новите методи за пронаоѓање и производство. Во реалноста, патентите сѐ повеќе се користат од страна на големите корпорации за да ги спречат помалите компании да се натпреваруваат на исти услови. Наместо да ги поттикнуваат иновациите, патентите се користат како „мински полиња“ при водењето војна со другите и најчесто сопствениците на патенти немаат планови да го продолжат развојот на истите.

Ние веруваме дека патентите станаа непотребни (obsolete) и дека тие активно ги попречуваат (stifle) иновациите и создавањето на ново знаење. Покрај тоа, само со еден поглед кон сите области во бизнисот кои не подлежат на патенти, јасно е дека патентите просто се непотребни – пазарните сили кои произлегуваат од тоа да се биде прв на пазарот се доволни за поттикнување на иновациите. Пронаоѓачите би требало да се натпреваруваат на фер основа со природните предности како иновативните дизајни, користа за потрошувачите, цена и квалитет, наместо со монопол на знаењето кој им го дала државата. Ако не мора да им се плаќа на мали армии на патентни адвокати, тогаш ќе се ослободат ресурси кои ќе можат да се користат за создавање на вистински иновации и за подобрување на производите со побрзо темпо, од што корист на крај ќе имаме сите.

''Сакаме да ги укинеме (abolish) патентите.''

Освен тоа што ги злоупотребуваат патентите, големите корпорации се обидуваат да создадат монополи и на други начини. Со тоа што ги чуваат во тајност информациите за работи како форматите за датотеките и интерфејсите, тие се обидуваат да создадат зависнот од единствен понудувач и при тоа да ја ограничат конкуренцијата со blatant(?) занемарување на вредност на силте на слободниот пазар. Оваа пракса води до повисоки цени и пониски стапки на иновации. Кога и да секторот кој е финансиран од јавноста купува информациски системи или произведува информации, тој мора активно да се спротистави на формирањето или продолжувањето на овие приватни монополи на информации, знаење, идеи или концепти.

''Ќе се бориме против приватните монополи.''

=== Заклучок ===
Сакаме да ги штитиме правата на граѓаните, нивното право на приватност и основните човекови права. Кога Владата рутински ги става своите граѓани под надзор, тоа секогаш води до злоупотреба на моќта, недостаток на слобода и неправда. Ние бараме исправање на овие неправди. Ние бараме правда, слобода и демократија за граѓаните.

Денешните закони за авторски права и патенти водат до штетни монополи, губење на важни демократски вредности, го потиснуваат создавањето на култура и знаење и ги спречуваат истите да стигнат до граѓаните. Бараме укинување на патентите и фер и рамнотежни закони за авторски права, вкоренети во војлата на луѓето, кои ќе ги збогатуваат нивните животи, ќе овозможуваат здрава бизнис клима, ќе создаваат знаење и култура која им припаѓа на сите, од што ќе има корист развојот на целокупното општество.

Нашата работа сега е фокусирана кон парламентот и затоа бараме мандат од луѓето да ги претставуваме во врска со овие прашања.

'''За да се обединиме како силно движење, одлучивме да не заземаме став за ниедно друго политичко прашање кое не е поврзано со принципите во оваа декларација.'''

'''Обединети сме за заштита на правото на приватност, нашата војла да ги реформираме авторските права и потребата да се укинат патентите.'''

[[Category: Пиратска партија]]