Преглед на кодот на Отворени формати кои треба да се користат

Препорачуваме неколку формати кои се слободни и кои целосно може да најдат употребливост при Вашата работа:

=== Plain text ===

Најлесниот начин да прегледувате, читате и запишувате текст е да користите [[Plain text]]/Обичен текст/ формат.

Кога и и да можете, избегнувајте користење на форматиран текст: користењето на обичен текст (ascii или .txt формат) гарантира пристап за секого, без разлика на софтверот или платформата што се користи. Во вашите пораки по е-пошта, ако за Вас е поважна содржината, а не формата на текстот, користете обичен текст за испраќање, директно во телото на вашата порака, наместо испраќање како прилог. Обичниот текст не може да носи вируси, екстремно е лесен и може да се користи за создавање табели (со табулации или запирки) со било кој софтвер кој може да го отвора.

=== HTML ===

Ако имате потреба од размена на документи со слики и форматиран текст, најдоброто решениe е [[HTML]] форматот.

HTML ('''Hypertext markup language''') е стандарден јазик за Мрежата, дефиниран од меѓународната организација за стандардизација (W3 конзорциумот). [[HTML]] е флексибилен универзален формат, богат и компактен. Стандардниот [[HTML]] (без [[Javascript]]) не може да носи вируси и може да се чита од било која платформа.
'''Забелешка:''' [[HTML]] кодот произведен од MSWord е полу-слободен, и е склон кон ставање на податоци кои неможе да се прегледаат на сите платформи.

=== TeX ===

За издавање и форматирање на математички документи се користи посебен формат: [[TeX]].

[[TeX]] е јазик за создавање документи, но и програмски јазик. Првично напишан за создавање математички документи за професионални цели, денес се користи за мно

[[LaTeX]] исто така се користи за создавање на документи и служи како програмски јазик. Впрочем претставува поедноставена верзија на [[TeX]] која овозможува манипулација на највисоко ниво на инструкциите (?), исто како што [[HTML]] е поедноставена верзија на SGML.

[[DVI]]. [[TeX]] или [[LaTeX]] изворниот код откако ќе се напише треба да се искомпајлира. Резултатот на компајлирањето е [[DVI]] форматот, читлив од многу платформи. Најчесто, резултатот од компајлирањето треба да се конвертира во [[PDF]] или PS датотека.

=== Отворен формат за документи ===

Ако треба да соработувате со тим и да работите на еден документ, но не можете да се справите со [[HTML]] датотеки, треба да користите [[Отворен формат за документи]], стандардниот формат за документи за канцелариски апликации ([[OpenOffice.org]], [[Abiword]], [[KOffice]], итн.) - или полу-отворените алетрнативи како [[RTF|Rich Text]] форматот.

[[Отворен формат за документи|Отворениот формат за документи]] е:

#Отворен, XML-базиран формат
#Отворен стандард, поддржан од [[OASIS]] (тимовите на [[IBM]], [[Sun Microsystems|Sun]] и ISO стандардите
#Стандарден формат за документи во [[OpenOffice.org]] 2.0 и [[KOffice]] 1.4
#Препорачан формат од Европската комисија
#Нашата најдобра можност да се бориме против неслободните и заклучени формати

[[RTF]] е претставен од Microsoft со цел создавање стандарден формат за форматирање на текст. Нуди исти можности како и DOC форматот и спецификациите се јавно достапни. Најголемиот дел од апликациите за обработка на текст се способни да читаат и запишуваат податоци во овој формат, но затоа што некои програми тежнеат да користат неслободни проширувања за овој формат, неговата компатибилност сепак е несигурна.

=== PostScript & PDF ===

За високо-квалитетни документи, [[PostScript]] и [[PDF|Portable Document Format]] се решение за тоа.

[[PostScript]] е јазик за опис на страни, развиен од Adobe во 1985, создаден за печатење и различни типографски цели. Една од предностите е дека е универзален (независен од форматот на датотеката во кој е сместен) и не може да носи вируси. Спротивно на [[PDF]], [[PostScript]] не дозволува копирање на текст кој е прикажан на екранот и вметнување во друга апликација. Може да биде генериран со компатибилни печатари (опција: 'печати во датотека') и преку програмата [[GhostScript]].

А пак, [[PDF]] (Portable Document Format), развиен исто од Adobe е формат за претставување на документи чии спецификации се достапни на Мрежата. Тој е универзален формат (без разлика на која платформа и со кој софтвер се користи и создава), компатибилен со било кој печатач, флексибилен (може да користите разни фонтови, врски, обележувачи и забелешки) итн. Може да се создаде со Adobe Acrobat, so речиси сите слободни канцелариски апликации, со [[GhostScript]] итн.

=== Формати за слики ===

Да ги разгледаме најважните [[Отворен формат|отворени формати]] за процесирање слики препорачани за употреба.

[[JPEG]]  е еден од најефикасните формати за компресија на слики. Овој [[отворен формат]] е „лесен“ и дозволува Вие да го одредите нивото на компресија, знаејќи дека колку поголема е компресијата, помал е квалитетот на сликата. [[JPEG]] се процесира преку т.н. натрупана компресија: сликата е значајно сменета ако ја отворите и зачувате со друго ниво на компресија. Варијанта на овој формат, прогресивниот [[JPEG]], дозволува да го оптимизирате времето потребно за приказ на сликата на Интернет. Новиот JPEG_2000 стандард, моментално дефиниран, ќе дозволува подобар однос на квалитет и компресија, како и индексирање на сликата со клучни зборови.

[[PNG]] (Portable Network Graphics) доаѓа во форма на PNG-8 или PNG-24, и двата [[Отворен формат|отворени формати]] ослободени од лиценца. Тие ја претставуваат принципиелната замена за GIF форматот, специјално создадени да го оптимизираат приказот на слики на Интернет. Форматот дозволува компресија на податоци без загуба на информации и е поддржан од речиси сите прелистувачи. Големината на [[PNG]] сликата сепак е значително поголема од еквивалент во [[JPEG]] форматот. Сепак, [[PNG]] во голема мера го зменува GIF за 8-битни (или помалку) слики.

[[SVG]] (Scalable Vector Graphics) е векторски формат кој се користи за векторска обработка на податоци/слики и кој постои благодарение на група за проучување создадена во 1998г. од страна на W3 конзорциумот. Ова е формат базиран на уште еден јавен стандард ([[XML]], [[CSS]], [[HTML]]) кој дозволува создавање на векторски слики на кои може да им се зголемува големината, совршени за заштедување на бендвит, се оптимизираат слоеви и има опции за зумирање без губење на квалитет на сликата. Графиките создадени во [[SVG]] може да се динамички или интерактивни, да се групираат, трансофмираат, да се создаваат графички објекти во други објекти и да им се даваат атрибути за изгледот.

== Отворени аудио формати ==

[[Ogg|Ogg Vorbis]] е аудио формат со компресија со загуба кој е целосно отворен, со слободна лиценца. Развиен е со цел да ги замени неслободните формати кои моментално се користат (Mp3, WMA, итн.).

Брзо обасјнување за тоа што значи имет:
* [[Ogg]] е името на форматот развиен од Xiph.org за аудио, видео и мета-податоци. 
* Vorbis е името на шемата за аудио компресија која евентуално ќе биде вклучена во [[Ogg]]. Други формати кои може да се вклучат во [[Ogg]] се и [[Flac]] и Speex.

Има многу програми и библиотеки кои користат [[Ogg|Ogg Vorbis]] датотеки за различни платформи ([[BeOS]], Mac OS X, [[GNU/Linux]], Windows, и сл.). Пример за два најпознати плеери кои овозможуваат пуштање на овој формат се [[Xmms]] за [[GNU/Linux]] и WinAMP за Windows.

[[FLAC]] е формат со компресија без загуба кој е целосно отворен. Може да се користи со неговиот стандарен контејнер или со [[Ogg]] контејнерот на Xiph.org. 

Моментално може да се користи под [[GNU/Linux]], Mac OS X и Windows. Како додаток, достапен е во две [[Java]] извршни датотеки што овозможува овој формат да се користи на било која платформа која ја поддржува [[Java виртуелна машина|Java виртуелната машина]].

[[Категорија:Отворени формати]]