GNU/Linux
ГНУ/Линукс
Зборувајќи за слободен софтвер би било премногу сурово да не се спомене слободниот софтвер ГНУ/Линукс. Како главен претставник на нашата заедница (општо во светот) ГНУ/Линукс е систем кој смени многу работи во текот на развојот на информатичката технологија. Многумина кога велат Линукс, впрочем мислат на ГНУ/Линукс, а често пати некои ГНУ го поистоветуваат и со име на дистрибуција, во смисла „Кажи ми нешто за Федора, доста само за ГНУ пишувате“ и сл. ГНУ, Линукс, ГНУ/Линукс или како сакате, тоа е систем кој на многумина им ги отвори очите во однос на тоа како навистина изгледа информатичката технологија. Дека не се е само во глувчето и волшебниците (Wizards) и дека покрај еден оперативен монополизиран оперативен систем, ако се смета секоја дистрибуција за посебен оперативен систем, стојат уште стотици други системи, или само уште еден кој наместо да оди гради в гради во борба со монополот, ќе го фати за раче да му покаже како треба да се доминира во светот.
ГНУ
ГНУ - доаѓа од англискиот збор GNU и има две значења. Едното значење е тип на афричко говедо, чијашто фаца впрочем е и логото/амблемот на ГНУ проектот, а другото значење е GNU's Not Unix. Оперативен систем започнат во раните 80ти, конкретно на 27 Септември 1983 под раководство на младиот надежен и брадест долгокос хипик Richard Stallman. Идејата беше да се направи систем кој ќе се базира на принципите на сопственост на кодот на софтвер каква и што била претходната пракса. Значи во светот слободниот софтвер не дојде во раните или касните 80ти. Тој си постоел од самото постоење на софтерот. Потоа се појавија фирми како AT&T(tm), Xerox(tm), па потоа Microsoft(tm) кои ги осакатија корисниците и им наложија да користат ограда наместо слобода. Веројатно тоа беше и главната мотивација на Stallman да направи систем во кој ќе може да има контрола врз апликациите што ги користи. Или како што тој вика, „Полесно е да се притисне Ентер наместо да се внесува лозинка за најавување во системот“ (парафразирано од Revolution OS).
Развојниот тим на ГНУ системот работеше се до раните 90ти. Се беше готово кога се појави потребата да се направи с'ржта на оперативниот систем. Тоа е кернелот.
Линукс
Кернелот е јадрото на системот. Тоа е нештото кое е мост помеѓу хардверот и оперативниот систем. Покрај тоа што прави многу други работи, кернелот е задолжен и за пуштање на самиот систем (покрај другите нивоа на пуштање на системот). Linus Torvalds млад студент од Хелсинки, во почетокот на 90тите почна да работи на слободен кернел наречен Линукс (Linux, Linu[s]+[Uni]x) кој ќе може да се шири на големата мрежа со можност за употреба од корисници од целиот свет и можност за надоградување и подобрување од секој кој има знаење тоа да го прави. Со тоа се формира голема мрежа на хакери низ целиот свет кои помагаа Линукс кернелот да се шири со невидена брзина. Бројот на линии со код во кернелот растеа експоненцијално на секоја нова верзија, големината на архивата „тежеше“ се повеќе и повеќе.
Во еден момент двата проекти се споија. ГНУ + Линукс = ГНУ/Линукс. Прекрасно. Систем и кернел кои дадоа целосно функционален оперативен систем. Започна да се формира заедница на корисници на овој систем. Започнаа да се формираат ...
Дистрибуции
Да. Тоа се склопови од ГНУ/Линукс оперативниот систем, и алатки имплементирани од страна на дистрибутерот. Први дистрибуции од тоа време беа:
- MCC Interim Linux, - TAMU, - SLS.
Потоа како посериозна и попрофесионална дистрибуција доаѓа Slackware Linux. На пазарот почнува борба со акции, се појавува RedHat Linux итн.
Типови на дистрибуции
Најчесто поделбите се прават врз основа на пакет-системот или менаџерот за пакети имплементиран во системот. Така денес постојат:
- RPM базирани - користат RPM (Redhat Package Manager) справувач со пакети; - DEB базирани - користат DEB (Debian) справувач со пакети; - TGZ - иако некои одат кон терминот Slackware базирани дистрибуции - тоа би биле дистрибуции кои се базираат на технологијата применета во Slackware почнувајќи од справувачот за инсталација (tgz пакети) па се до скриптите за иницијализација на системот (BSD-Like)
Врски
GNU Linux кернел Листа на познати ГНУ/Линукс дистрибуции Викито на Gentoo Статистики за корисници и машини кои работат на ГНУ/Линукс