Упатство:Миграција од Windows на Ubuntu: Разлика помеѓу преработките

Од Сподели wiki
Прејди на прегледникот Прејди на пребарувањето
Нема опис на уредувањето
 
Нема опис на уредувањето
Ред 1: Ред 1:
Ако имате во предвид да пробате [[Ubuntu]], или веќе се одлучивте да пробате, добродојдовте! Оваа страница е тука за да го направи овај процес поудобен за вас. Опишани се разлики во постапките помеѓу двата системи. Кога ќе се одлучите да се префрлите можете да ја прочитате статијата Миграција од Windows, за да ги префрлите вашите податоци.


-= Работи кои треба да ги имате во предвид =-


If you are considering trying Ubuntu, or if you have already made up your mind to switch, welcome! This page is here to make the process as comfortable as possible. It describe differences in behavior between the two systems. When you decide to switch, you may like to read MigratingFromWindows to see how to transfer your data.
Имајте ги следниве работи во предвид, затоа што можат да бидат од корист:


= Things To Consider =
* Дали мојот хардвер е поддржан од [[Ubuntu]]?
* Дали можам да ги извршувам работите кои ми се потребни со [[Ubuntu]]?
* Како можам да ги префрлам моите податоци и поставувања од Windows на [[Ubuntu]]?
* Како можам да најдам помош ако ми е потребна?
* Дали да го инсталирам [[Ubuntu]] покрај Windows, или само [[Ubuntu]]?


It can be helpful to consider the following:
-= Пробувајќи [[Ubuntu]] =-


* Does Ubuntu support my computer's hardware?
Можете да го пробате [[Ubuntu]] без ништо да инсталирате или променувате на вашиот компјутер. Само симнете го [[Ubuntu]], ставете го CD-то во вашиот компјутер и ресетирајте (може ќе треба да притиснете копче за да се осигурате дека компјутерот ќе започне од CD-то).
* Can I use Ubuntu to do the tasks I need my computer for?
* How can I transfer my files and settings from Windows to Ubuntu?
* How can I find help if I need it?
* Should I install Ubuntu alongside Windows, or just dive in?


== Trying Ubuntu ==
Од CD-то ќе започне инсталација која е работна. Чувствувајте се слободни да истражувате, ништо на вашиот вистински систем не е изменато. Секако дека инсталација од [[Ubuntu]] на вашиот тврд диск е многу побрза, и ви дозволува да инсталирате многу додатни Линукс апликации.
You can try Ubuntu without installing or modifying your computer in any way. Just download Ubuntu, pop the CD into your computer, and reboot (you may need to press a button to ensure your computer starts from the CD).


A working install of Ubuntu will run from the CD. Feel free to explore: nothing on your real system is being changed. Of course, installing Ubuntu onto your hard disk is much faster, and allows you to install many additional Linux applications.
-= Инсталирајќи го [[Ubuntu]] =-


== Installing Ubuntu ==
ЗАБЕЛЕШКА: И покрај целиот вложен труд за да го направиме [[Ubuntu]] да работи добро, се препорачува да направите копија од сите ваши податоци пред да направите големи промени на вашиот компјутер


'''Note:''' ''While every effort is made to ensure Ubuntu works well, it is highly recommended to back-up all of your data before making any major change to your computer. Before installing Ubuntu, be sure to make and test a set of back-ups 'just in case'.''
'''Забелешка:''' ''Препорачливо е да се направи back-up копија од важните податоци, пред да правите некоја поголема промена на вашиот компјутер'.''


The migration issues for an individual will obviously be very different from those of a company or organization. There is no 'right' way to migrate to Ubuntu - it is up to you to decide the best approach. However, ''almost everyone'' will benefit from running a ''test installation''. This gives you a chance to get used to using and setting up Ubuntu, which will ultimately make your full migration a lot easier, and helps you to discover if Ubuntu is right for you.
Проблемите при миграцијата за индивидуален компјутер се очигледно различни од тие во компанија. Не постои „правилен“ начза да, ''скоро секој'' ќе има придобивка од правење на ''тест инсталација''. Ова ви дава шанса да се привикнете на користење и поставување на [[Ubuntu]], што ќе ја направи вашата целосна миграција многу полесна, и ви помага да откриете дали [[Ubuntu]] е правилното нешто.


There are a few ways of testing Ubuntu:
Постојат неколку начини за тестирање на [[Ubuntu]]:


  * Downloading an install CD and installing it alongside your existing operating system
  * Симнување на CD за инсталација и негово инсталирање покрај вашиот оперативен систем
  * Downloading an install CD and installing it on an old system
  * Симнување на CD за инсталација и негово инсталирање на стар систем
  * Downloading a live CD
  * Симнување на живо CD
  * Using a friend's Ubuntu installation for a little while
  * Користење на [[Ubuntu]] инсталација на некој другар на некое време
  * Installing Ubuntu into a virtual machine on your existing operating system
  * Инсталирање на [[Ubuntu]] на виртуелна машина на вашиот постоечки систем


Note that apart from installing alongside your existing operating system, these options will not give you the full experience of running Ubuntu. For example, a virtual machine or older hardware will be slower than your current setup, and your friends install of Ubuntu may be different from yours in both setup and hardware.
Забележете дека покрај инсталирањето покрај вашиот постоечки оперативен систем, овие поставки нема да ви го дадат целосното искуство на користење на [[Ubuntu]]. На пример, виртуелна машина или постар хардвер ќе бидат побавни од вашата моментална инсталација, и [[Ubuntu]] инсталацијата на вашиот другар може да биде различна од вашата и во однос на инсталирањето и на хардверот.


== Planning ==
== Планирање ==


You may find that creating a step-by-step plan simplifies your migration. Below is an example for a home user:
За упростување на вашата миграција може да создадете план чекор-по-чекор. Подолу е даден пример на домашен корисник:


1. Download and run Ubuntu Live CD
# Снимање и пуштање на [[Ubuntu]] живо CD
1. Check the hardware support for my printer, scanner, broadband modem and webcam
# Проверка на поддршка за хардвер за вашиот печатач, скенер, широкопојасен модем и веб-камера
1. Check if there are any good astronomy programs available
# Листа на алтернативни програми кои може да ги инсталирате и користите
1. Make a list of alternative programs I can install and use
# Проверка дали вашите формати на документи се поддржани под [[Ubuntu]]
1. Check if my word processed document formats are supported
# Зачувајте ги сите ваши веб обележувачи и пораки за е-пошта
1. Save all of my web bookmarks and e-mails
# Спојте ги сите овие датотеки кои сакате да ги зачувате во една папка
1. Get together all of the files I want to keep in one folder
# Извезете ги сите ваши сметководствени датотеки во табели
1. Export all of my accounting files into a spreadsheet
# Ископирајте ги сите ваши податоци (обележувачи, датотеки, итн) на ДВД
1. Copy all of my data (bookmarks, files, etc) onto a DVD
# Тестирајте го ДВД-то да се осигурате дека сѐ се ископирало
1. Test the DVD to make sure everything was copied across
# Направете листа и испечатете ја сета ваша пошта и поставките за Интернет врската, кориснички сметки и зачувани лозинки
1. Make a list and print out of all my mail and Internet connection settings, user accounts, and saved passwords
# Инсталирајте [[Ubuntu]] од CD за инсталација
1. Install Ubuntu from the Install CD
# Користете ''Систем -> Преференции'' за подесување на системски и кориснички поставки
1. Use ''System -> Preferences'' to set everything up how I like it based on my list of settings and account details
# Инсталирајте сѐ што ви треба од листата на достапни програми достапна подолу
1. Install everything I need from my list of available programs
# Ископирајте ги сите ваши податоци во вашиот домашен директориум
1. Copy all of my data across into my Home directory
# Увезете ја вашата е-пошта во клиент за пошта
1. Import my e-mail into a mail client


= Differences between Ubuntu and Windows =
= Разлики помеѓу [[Ubuntu]] и Windows =


Ubuntu and Windows are very different in many ways. It is important to be aware of them.  
[[Ubuntu]] и Windows се многу различни на многу начини. Важно е да сте свесни за нив:


== Ubuntu Runs Linux Applications ==
== [[Ubuntu]] користи [[Linux]] апликации ==


In the same way that Windows only runs software designed for Windows, applications must be made for Linux to be able to run on Ubuntu. Rather than going into a store and buying a boxed version of software, as you are likely to have done with Windows, most Linux software is delivered via the Internet.
На истиот начин на кој Windows користи само софтвер дизајниран за Windows, апликациите мора да бидат изработени за [[Linux]] за да може да работат на [[Ubuntu]]. Наместо да одите во продавница и да купувате пакована верзија на некој софтвер, како што е веројатно дека би направиле со Windows, поголемиот дел од софтверот за [[Linux]] е достапен на Интернет.


By default, Ubuntu comes with a lot of useful software:
Стандардно, [[Ubuntu]] доаѓа со многу корисен софтвер:


  * [http://www.getfirefox.com Firefox] web browser - The award-winning web browser with enhanced security, tabs, spell checking, phishing protection, and pop-up blocking that you may already be using.
  * [[Firefox]] веб прелистувач - Многу наградуваниот веб-прелистувач со засилена безбедност, јазичиња, проверка на пишувањето, заштита од мамење, и блокирање на скокачки прозорци кои веќе можеби ги користите.
  * [http://www.gnome.org/projects/evolution/ Evolution mail] - A full-featured email and personal information manager that is as comfortable sending mail and calendar appointments to your friends at home as it is syncing to your corporate mail server (yes, including Exchange).
  * [[Evolution]] - клиент за е-пошта и личен менаџер за информации кој е погоден за испраќање на пошта и состаноци од календарот на вашите пријатели како што е за синхронизирање на вашиот корпоративен сервер за пошта (да, заедно со Exchange).
  * [http://www.openoffice.org OpenOffice] - open, edit, and save documents, spreadsheets, presentations, and databases in all the most popular formats - including Microsoft Office, PDF, ODF and Flash.   
  * [[OpenOffice.org]] - отворарајте, уредувајте и зачувувајте документи, табели, презентации и бази на податоци во најпопуларните формати - вклучувајќи ги и Microsoft Office, PDF, ODF и Flash.   
  * [http://gaim.sourceforge.net/ GAIM instant messenger] - Chat with all your friends, regardless of whether they use MSN, Yahoo, AIM, Google Chat, or other networks.
  * [[Gaim]] клиент за инстант пораки - Разговарајте со сите ваши пријатели, без разлика дали користат MSN, Yahoo, AIM, Google Chat, или други мрежи.
  * [http://www.gnome.org/projects/totem/ Totem Media Player] - A simple, easy to use audio and video player. Totem can play all the common multimedia formats if you install some [wiki:Self:RestrictedFormats additional software].
  * [http://www.gnome.org/projects/totem/ Totem пуштач на медија] - Прост, лесен за употреба аудио и видео пуштач. Тотем моѓе да ги пушта сите познати мултимедијални формати доколку инсталирате некој додатен софтвер.


There are thousands upon thousands of Linux applications available for you to use on Ubuntu. See InstallingSoftware for details on how to install new software. See the pages listed below for a small selection of popular applications:
Постојат илјадници [[Linux]] апликации достапни за вас за користење на [[Ubuntu]]. Видете инсталирање на софтвер за детали во врска со тоа како да инсталирате нов софтвер.


* ["Games"]
Системските администратори може да имаат корист од CorporateUbuntu, и [https://help.[[Ubuntu]].com/[[Ubuntu]]/serverguide/C/index.html водичот за [[Ubuntu]] сервер].
* [:MultimediaApplications:Audio and Video applications]
* [:GraphicsApplications:Graphics]
* [:OfficeApplications:Office productivity software]
* [:Programming:Software Development]
* [:UbuntuScientists:Scientific Applications]


Systems administrators may find CorporateUbuntu, ["Servers"], and [https://help.ubuntu.com/ubuntu/serverguide/C/index.html Ubuntu Server Guide] of help.
Доколку не сте во можност да пронајдете алтернатива на [[Linux]] за апликација која што сте ја имале на Windows, може да ја извршите Windows апликацијата на [[Ubuntu]] со инсталирање на некои екстра алатки.


If you are unable to find a Linux alternative to an application you had on Windows, it may be possible to run the Windows application on Ubuntu by installing some extra tools. For more information, see the ["OSEmulation"] page.
== Постои повеќе од еден начин да ги направите нештата ==


== There's More than One Way to Do Things ==
[[Ubuntu]] ви нуди избор - доколку не ви се допаѓа некоја апликација, зошто да не инсталирате нејзина алтернатива? Шемата на бои не ви се допаѓа? Променете ја! Со [[Ubuntu]], не сте ограничени на еден начин на работа.


Ubuntu offers you choice - if you do not like an application, why not install an alternative one? Colour scheme not to your liking? Change it! With Ubuntu, you are not restricted to one way of working.
'''Пример:''' кој е најпростиот начин да додадете корисничка сметка на вашиот систем?
Во [[Ubuntu]], кликнете '''Систем -> Администрација -> Корисници и групи'''.


'''An example:''' what is the simplest way to add a user account to your system?  
Но што доколку сакате да создадете 500 кориснички сметки базирани на содржината на табела со податоци?
In Ubuntu, you can click '''System -> Administration -> Users and Groups'''.
Некој со Unix позадина може да го постигне тоа со 5 текстуални команди.  


But what if you want to set up 500 user accounts based on the contents of a spreadsheet?
Може да го користите [[Ubuntu]] на начин на кој што сакате; тој е еден од најприлагодливите оперативни системи. Па доколку барате помош, може да ви се понудат неколку различни начини да ја достигнете истата цел и може да изберете кој метод го преферирате.
Someone with a Unix background can achieve that in about 5 text commands (the Ubuntu Community Documentation aims to provide both graphical and command line equivalents to most tasks).  


You can use Ubuntu the way you want it; it is one of the most customizable Operating Systems around. So if you ask for help, you might be offered several different ways to achieve the same goal and you can choose which method you prefer.
== Инсталирање на апликации ==


== Installing Applications ==
Windows доаѓа само со мал избор на софтвер кој би сакале да го користите на вашиот компјутер. [[Ubuntu]] стандардно доаѓа со корисен избор на апликации, како канцелариски програми, веб-прелистувач, мултимедијални апликации и игри.


Windows comes with only a small selection of software which you might want to use on your computer. Ubuntu comes with a useful selection of applications by default, such as an office suite, web browser, multimedia applications and games.
Сепак, веројатно сеуште треба да инсталирате додатен софтвер одвреме навреме. Апликациите за Windows доаѓаат со голем број на датотеки за инсталација кои може да ги пронајдете и симнете од веб-сајт или да ги инсталирате од CD, можеби со одговарање на серија на прашања пред да сте во можност да го користите софтверот.
Во [[Ubuntu]], софтверот доаѓа во ''пакети'', кои можете да ги симнете преку некој од каналите за софтвер на [[Ubuntu]] или од други неофицијални страници. Видете Инсталирање на софтвер за повеќе информации во врска со ова.


However, you will probably still need to install additional software from time to time. Applications for Windows come as large installer files which you can find and download from a website or install from a CD, perhaps answering a series of questions before being able to use the software.
* Кога инсталирате пакет, многу ретко ќе бидете прашани да одговорите серија на прашање (вообичаено во Windows)
* Кога инсталацијата е готова, можете да пристапите до повеќето апликации преку ''Applications'' менито, а некои можат да се пристапат преку ''Preferences'' или ''Administration'' мениата.


In Ubuntu, software comes in ''packages'', which you can download from one of Ubuntu's software channels or from a third-party website. See InstallingSoftware for more information on how to do this.
Видете во ''Инсталирање на софтвер'', за повеќе информации за инсталирање на нови програми во [[Ubuntu]].


  * When you install a package, it is rare that you'll be asked to answer a series of questions (as is usual in Windows)
== Каде да ги ставите вашите датотеки ==
* Once installation is finished, you can access most applications from the ''Applications'' menu, but some may be accessed from the ''Preferences'' or ''Administration'' menu.


For more information on installing new programs on Ubuntu, see InstallingSoftware.
Во Windows најверојатно вашите датотеки ги стававте на партиции со ознаки 'C:' или 'D:', можеби во '''C:\My Documents\Work''' и сл. [[Ubuntu]] има различен начин за ова, наместо индивидуално означени места како C:, се е дел од големото стебло со корен '/'. Можеби ова е малку чудно за почеток, но со текот на времето ќе го совладате без проблем. Корисниците често прашуваат „каде е содржината од мојот CD уред?“.


== Where To Put Your Files ==
Буквално се може да се најде во коренот на стеблото ('/', се вика root или корен). Дали тоа е CD уред или USB стик, па дури и споделени датотеки од локалната мрежа ([[NFS]]/[[Samba]]), сите се лоцирани во главното стебло во различни поддиректориуми. Има многу причини зошто ова е подобро од обичното именување на местата на дискот со букви, но најверојатно крајниот корисник не се грижи за тоа. Најчесто се работи за навика да корисникот се бара во C:, F: или My Documents. Најкрај, каде е содржината од вашиот CD уред?


In Windows, you were probably used to putting your files on a specific 'drive', like the 'C:' drive; your file might be stored in '''C:\My Documents\Work''' for example. Ubuntu has a different way of doing things - instead of having individual drives, everything is part of one big 'drive' called '/'. This might seem a little daunting at first - where can you find your CD drive, for instance?
Ако ставите пренослив диск (флопи диск или CD), кликнете на '''Места --> Компјутер''' на мени лентата на врвот на вашиот екран. Сите достапни уреди и точки на монтирање се излистани таму и се што треба да направите е да кликнете двапати на некој од нив за да ја излистате содржината од уредот. Кога ќе кликнете на менито '''Места''', можеби ќе забележите уште некои останати елементи во менито над ''Компјутер'' - тие се кратенки до истите тие уреди кои се излистани во '''Компјутер''', за побрзо пристапување кон вашите уреди. Сепак, кога ќе приклучите некој уред кон компјутер на кој работите, неговата содржина треба да се појави во нов автоматски отворен прозорец или да се појави икона на работната површина.


Literally everything can be found under / (pronounced 'root'). Whether it is a CD drive, a USB stick or even a network share, they are all stored under the same main location. There are many reasons why this is 'better' than using drive letters, but you probably do not care too much about that. After all - where ''is'' your CD drive?
Секој корисник има свој домашен директориум ('Home', /home/username) каде се сместува што му припаѓа него. Документи, фотографии, музика и подесувања, се е таму. Никогаш не треба да зачувате датотека која ви е важна вон вашиот домашен директориум или пренослив уред. Кликнете на ''Места --> Домашен фолдер'' да ја видите содржината на вашиот домашен директориум. Некаде овој директориум се реферира како '''/home/username'''.


Well, if you're after a removable disk (like a floppy disk or a CD), click '''Places --> Computer''' on the menu bar at the top of the screen. All of the available drives are listed there, and all you have to do is click one to view its contents. When you clicked the '''Places''' menu, you may have noticed a few items above ''Computer'' - these are shortcuts to the exact same drives, and they are there for quick and easy access to your disks. Finally, when a disk is inserted into your drive, it should automatically appear on the desktop.
Сите лични податоци ставајте ги во домашниот директориум. Ако треба да најдете или да направите резерва на податоци, сите се на едно место. Речиси сите апликации ќе ги стават нивните конфигурациони алатки во вашиот домашен директориум, додека сите системски конфигурациони датотеки се во '''/etc/''', такашто правењето резервна копија од системот во [[Ubuntu]] е навистина лесно. Тоа важи за речиси секоја друга [[GNU/Linux]] [[Дистрибуции|дистрибуција]].


And where should you store your files? Each user has their very own 'Home' directory, where everything that belongs to them is stored. This means everything: documents, photos, music, settings, it is all there. You should never have to save a file anywhere else but in your Home directory (or a removable disk). Click ''Places --> Home Folder'' to view your Home directory. It may also be referred to as {{{/home/your_user_name}}} in some applications.
На крај, корисна кратенка е тилдата, знакот '~' со кој се реферира вашиот домашен директориум. Така /home/username/work е исто што и ~/work.


Store all of your personal files in your home directory. If you need to find or back up your files, they are all in one simple location. Also, most applications will store their settings in your Home directory and most system-configuration files are stored in the {{{/etc}}} directory, so backing-up an Ubuntu-based system is quite easy.
== Поддршка за хардвер ==


Finally, a handy shortcut - your home directory can also be referred to by the '~' (tilde) character. So {{{/home/yourname/work}}} is the same as {{{~/work}}}.
Најголемиот број корисници на компјутери користат Microsoft Windows, такашто производителите на хардвер издаваат драјвери и спецификации само за Windows. Кривицата за тоа зошто некои компоненти сеуште немаат поддршка за [[Linux]] можеби треба да се бара повеќе кај производителите на тие компоненти отколку во самиот системски софтвер и неговите програмери. Денес има многу волонтери и доброволци што пишуваат драјвери и модули за хардверски компоненти. Во денешно време многу е мала веројатноста да најдете неподдржана хардверска компонента под [[Linux]].


== Hardware support ==
Воопштено:


Most people use Microsoft Windows, so pretty much all hardware vendors release drivers for Windows. Not as many people use Linux yet, so not every manufacturer will think to release Linux drivers too. This is slowly changing as more people use Linux, but there are still many devices that are unsupported by their manufacturers in Linux. Many of these devices have drivers created by volunteers instead, so they will work with Ubuntu, but not all are perfect. This leaves a few devices that just are not supported in any way.
* Популарни уреди од добро познати производители на хардвер имаат добра поддршка
* Може да користите алтернативни хардверски компоненти ако навистина заглавите
* Има само неколку типови на уреди кои не се поддржани.


On the whole:
Следниве уреди се тие кои најчесто прават проблеми:


* Popular devices from well-known manufacturers are well supported
* Внатрешни дајл-ап модеми (надворешните се добро поддржани) - http://linmodems.org/
* You can get alternative hardware devices that will be supported if you're really stuck
* Скенери - http://www.buzzard.me.uk/jonathan/scanners-usb.html
* There are only a few types of devices which are not well supported
* Некои веб камери - http://www.linux.com/howtos/Webcam-HOWTO/index.shtml
* Лаптоп специфичен хардвер - http://www.linux-laptop.net/


The following types of device are the ones you're most likely to have problems with:
Ако имате проблеми, што треба да правите? Може да пробате:


* Internal dial-up Modems (external and broadband modems are well supported) - http://linmodems.org/
# Проверете дали вашиот уред го има на [http://wiki.ubuntu.com/HardwareSupport оваа листа]
* Scanners - http://www.buzzard.me.uk/jonathan/scanners-usb.html
# Проверете дали производителот нуди поддршка за [[Linux]]
* Webcams - http://www.linux.com/howtos/Webcam-HOWTO/index.shtml
# Барајте "<име на уред> Linux driver" на Google
* Wireless LAN cards - http://ndiswrapper.sourceforge.net/
# Прашајте на некој форум дали имаат предлог за решениеn
* Laptop-specific hardware (such as smart-card readers and S-Video output) - http://www.linux-laptop.net/
# Испратете барање за поддршка на бараната компонента
# Испратете е-пошта директно до произведувачот со прашање за поддршка за [[Linux]]
# Напишете драјвер за уредот самите (за тие што знаат како)
# Купете алтернативен хардвер, поддржан од [[Linux]]
# Ако сите овие можности се исцрпат, користете двојна инсталација, Windows и [[Ubuntu]]


If you do get problems, what should you do? Well, you can try these:
Би сакале да може да има поддршка за сите хардверски компоненти, но како што е и наведено, за тоа ќе мора да се зборува со производителите на хардвер кои не сакаат да дадат спецификации за одреден тип хардвер. На тој начин производителите на хардвер губат корисници на нивните компоненти, па можеби ако им се привлече вниманието би посветиле поголемо време врз развој на драјвери и спецификации за [[Linux]].


1. Check for your device in the Ubuntu [http://wiki.ubuntu.com/HardwareSupport Hardware Support list]
== Дозволи и привилегии ==
1. Check to see if the device's manufacturer ''does'' provide a Linux driver
1. Search for "<devicename> linux driver" on Google to see if someone knows how to get your device working
1. Ask someone on the forums if they have any ideas - see GettingHelpInForums for more information
1. File a bug requesting support for this device
1. ''E-mail the manufacturer to ask for a Linux driver, or the source code of their Windows driver''
1. ''Create a driver for the device yourself''
1. Buy alternative, supported hardware from a manufacturer that supports Linux
1. Use a 'dual-boot' set-up and switch between Windows and Ubuntu


If you get to number 6, it's ''very'' unlikely that you will get your device working, so it is normally best to skip to 8. We don't expect you to create your own driver! We wish we could support all the hardware in the world, but it just isn't possible, so if you do end up having to buy alternative hardware, consider telling your manufacturer they have lost a customer due to poor Linux support! That way, they just might change their attitude towards supporting Linux.
Најголемиот број административни задачи на [[Оперативен систем|оперативниот систем]], како додавање нови корисници или инсталација на софтвер, бараат 'superuser' (администраторски или рут/root) привилегии. Тоа е така затоа што ако на обичните корисници им се дозволи да ги прават тие работи, може да предизвикаат оштетување на системот. Супер-корисникот е посебен корисник (root) со посебна корисничка сметка кои има неограничен пристап и права на системот. Ако сте вие администратор тогаш сте супер-корисник. Ќе знаете кога се потребни администраторски привилегии, затоа што [[Ubuntu]] ве прашува за лозинка секогаш кога тие се потребни. На пример: кликнете ''Систем --> Администрација --> Синаптик менаџер за пакети''.


== Permissions and privileges ==
Во [[Ubuntu]], секоја датотека е во сопственост на некој корисник, најчесто тој кој ја создал. Сопственикот на датотеката има право да ја чита, ако е извршна да ја извршува и да ја менува или брише датотеката.


Most administrative tasks on the operating system, such as adding users or installing software requires 'superuser' (administrator, sometimes called 'root') access privileges. This is because if normal users are allowed to do these things, they could intentionally or accidentally cause damage to a system. Superuser is a special user account which has unlimited access to the system. If you are the administrator then you are also the superuser. You'll know when superuser privileges are required because Ubuntu will ask for the administrator password; for an example of this, click ''System --> Administration --> Synaptic Package Manager''.
Правата за пристап кон датотеките се поделени во три групи:


In Ubuntu, each file is owned by a user, normally the user who created it. The owner of a file has the right to read the file, run it if it is a program, and to change or delete the file.
* права за сопственикот на датотеката
* права за корисници кои припаѓаат на некоја група
* права за сите останати


Access permissions for a file are divided into three types:
Може да ги менувате правата на датотеката, преку десен клик врз саканата датотека, изберете ''Својства'' од контектното мени и избор на ливчето ''Дозволи''.


  * Permissions for file's owner
== CD-ња, USB стикови, DVD-ња и други преносливи уреди ==
* Permissions for members of a particular group
* Permissions for everyone else ("others")


You can change the permissions for a file by right-clicking the file, selecting ''Properties'' from the menu which appears, and clicking the ''Permissions'' tab.
Во Windows може само да кликнете на копчето Eject за исфрлање на CD медиумот од уредот. Во [[Ubuntu]] тоа воопшто не е различно. Ако користите USB стик, во Windows се појавува икона '''USB Mass Storage Devices''' во таскбарот, во [[Ubuntu]] е многу поедноставно.  


== CDs, USB sticks, DVDs , and Other Removable media ==
* Десен клик врз иконата за уредот кој е на работната површина или преку '''Места --> Компјутер'''
* Кликнете '''Одмонтирај уред''' или Извади (eject)
* Отстранете го медиумот или USB уредот


In Windows, you can hit the eject button to eject a CD - and Ubuntu is no different. Using a USB key in Windows there is a taskbar option involving stopping '''USB Mass Storage Devices''' - Ubuntu is a lot simpler:
== Безбедност ==


* Right-click the drive you want to remove either from the desktop, or from '''Places -> Computer'''
Начинот на кој [[Linux]] е дизајниран го прави [[Ubuntu]] многу посигурен од Windows. Шансите за заразување со вирус, шпионски, рекламен или злонамерен софтвер се речиси никакви, затоа што кракерите денес повеќе напаѓаат врз Windows системите. Тоа не значи дека безбедноста не треба да се земе во предвид воопшто, сосема напротив. [[Ubuntu]] е направен такашто ќе се обиде да го заштити вашиот компјутер од било каков напад или интерно оштетување. Неколку препораки за подобра заштита:
* Select '''Unmount volume''' or '''Eject''', depending on what type of drive it is. This may take a few seconds.
* Remove the disc or drive


* Не е најважно и суштински да имате анти-вирусна заштита, сепак може да симнете некоја од анти-вирусните апликации достапни за [[Linux]]
* [[Ubuntu]] доаѓа со заштитен ѕид стандардно
* Прелистувачите за [[Linux]], како што се [[Firefox]] (стандардниот во [[Ubuntu]]) и [[Konqueror]] доаѓаат со стандардни подесувања за поголема безбедност
* Надоградби и ажурирани пакети се достапни во секое време и многу често. Инсталацијата преку Интернет е многу брза (зависи од вашата Интернет врска)


== Security ==
== Терминал ==


A combination of the way that Linux is designed and the lower number of users to compare to Windows currently makes Ubuntu ''generally'' more secure. The chances of getting a virus, adware, spyware, or malware is greatly reduced, as existing Internet nasties tend to target Windows machines specifically. This does not mean we do not take security seriously though - the exact opposite, in fact. Ubuntu does everything it can to ''protect you and your computer from harm'', and offers many useful security and privacy options by default.
Терминал или емулатор за терминал е уште еден начин за користење на компјутерот. Наместо со кликање на икони и користење на глувчето, може да користите команди и да го оставите [[Ubuntu]] да ги изврши директно. Терминалите ги сметаат са напреден начин за управување со оперативен систем и нивната употреба е многу ретка во Windows (каде што се нарекува Command Prompt). Сепак, [[Ubuntu]] има терминал кој е стандарден за сите дистрибуции кои доаѓаат со [[GNOME]] (gnome-terminal), и преку него можете да имате многу поголема контрола врз она што се случува на вашиот систем. Кликнете ''Апликации --> Услужни програми --> Терминал'' за да го пуштите.


* While it is not currently vital to have active anti-virus protection, you can download a Linux-based anti-virus program for peace of mind. if you so choose.
На почетниците може да им биде тешко да се вклопат во работата со Терминалот, додека на оние со малку понапредно знаење може да ги користат придобивките и предностите на ваквиот начин на работа. Запомнете, се што правите во терминал може да се прави и преку работната околина со глувче и тастатура, вака само имате поголема контрола врз процесите.
* Ubuntu comes with a firewall by default.
* Web-browsers such as Firefox come with privacy options by default.
* Security updates are released very regularly, and installing them is a breeze. Ubuntu will tell you when it has found new updates, and all you have to do is click a button and type your administrator password.


== The Terminal ==
Погледнете ја содржината за [[GNU/Linux основни команди]].


A terminal (or ''terminal emulator'') is just another way of using the computer.  Instead of clicking icons using a mouse, you can type commands and have Ubuntu carry them out directly. Terminals are seen as an advanced way of operating a computer and tend to be used very rarely on Windows (where it is called the ''Command Prompt''). However, Ubuntu's terminal is very powerful and can be used to accomplish many useful tasks. Click ''Applications --> Accessories --> Terminal'' to start it.
== Мала/голема буква и празни места ==


While beginners may want to steer clear of the Terminal altogether, it can be handy for users to have some basic knowledge of terminal commands. Often, help guides will ask you to type a command into a terminal, so it can be a useful tool even if you don't know how to use it properly. See BasicCommands for more information.
Датотеките во [[Ubuntu]] се осетливи на мала и голема буква. Ова се поврзува со историски причини од времето кога биле создавани првите [[Unix]] системи, но тоа во одредени ситуации може да биде многу корисно. Имајте на ум дека името на датотеката '''fileAbc''' не е исто што и '''FileABC'''.


== Case sensitivity and spaces ==
Исто така некои карактери се сметаат за специјални карактери во името на датотеката, сепак можете да ги користите ако му кажете на компјутерот како да ги користите. Ако сакате да користите некој специјален знак, ставете го знакот '\' пред и по тој специјален знак. Во спротивно, компјутерот може да го искористи тој карактер на начин на кој вие не очекувате. Празното место е специјален знак и е најчесто користен.


Filenames in Ubuntu are case-sensitive. This is mostly for historical reasons, and can be quite useful in some circumstances. But be aware that if you have to type a filename, {{{fileabc}}} is not the same as {{{FileABC}}}. You might like to name all of your files and folders in a consistent case where possible. I name all of mine in lower-case so I don't get them muddled up. It also saves me having to press the shift key when typing a file name.
'''Пример, зачувување на датотека со име 'my work':'''


Also, some characters are considered 'special' in filenames, so while you can use them, you may have to tell the computer how you want to use them. If you want to use one 'literally', put single quotes around the file name, or a '\' before each special character. Otherwise, the computer might use the character in a way you weren't expecting. The space is probably the most commonly used special character.
Патеката '''/home/username/my work/abc.file''' може да се третира како две различни низи, '''/home/username/my''' и '''work/abc.file'''. Зависно од тоа како функционира апликацијата што ја користите.


'''An example, saving a file in a folder called 'my work':'''
Додека пак '''/home/username/my\ work/abc.file''' е правилно приоѓање кон датотека или фолдер кои во името содржат празно место.


{{{/home/username/my work/abc.file}}} might be treated as two seperate things, {{{/home/username/my}}} and {{{work/abc.file}}}. It depends on the way the program you're using works.
Проблеми од овој тип се карактеристични за постари програми, и најчесто [[Ubuntu]] ќе ви дозволи да користите празни места без користење на знакот '\'. Ако сепак ви треба замена за празното место, обидете се со долна црта _.


{{{'/home/username/my work/abc.file'}}}, however, can only be mean a single file. {{{/home/username/my\ work/abc.file}}} also works, but looks a little weird.
= Пренесување на вашите датотеки и поставувања од Windows =


'''This only tends to be an issue in older programs, and most of Ubuntu will be happy to let you use spaces without quotes or '\'s.''' But if you do get some weird results, just think on that it might be a program which is still behaving like this for some reason. If you do use a program which has this problem, consider avoiding using spaces if possible, just in case. An underscore '_' character makes a good replacement.
Кога ќе сте спремни за миграција, треба да ги ископирате вашите датотеки и поставувања од Windows на [[Ubuntu]]. Постојат многу начини да го направите тоа и методи кои зависат од тоа како сакате да мигрирате.


= Transferring your files and settings from Windows =
== Мигрирање на податоци од познати апликации ==


Once you are ready for your migration, you will have to copy your files and settings from Windows to Ubuntu. There are many ways of doing this, and which method you use depends on how you've decided to migrate.
Веројатно го знаете кругот на апликации што ги користите под Windows. Веројатно ќе сакате да се осигурате дека датотеките и информациите кои сте ги користеле за/во овие апликации сеуште може да се користат и во [[Ubuntu]], со што ќе може да ги копирате кога ќе мигрирате.


== Migrating data from common applications ==
== Пуштање аудио и видео датотеки ==


You will probably have a small selection of Windows applications which you use most often. You will want to make sure that the files and information which you've been using with these programs can still be used with Ubuntu, and you will need to copy it across when you're ready to migrate.
[[Ubuntu]] има мултимедијални плеер кои овозможуваат пуштање на најпознатите мултимедијални формати, како што се:


A guide to migrating data from common Windows applications can be found on the page MigratingFromWindows.
* DVD-ња
* WMA датотеки
* AAC датотеки
* WMV и Quicktime видео
* RAW слики од некои произведувачи на дигитални камери, итн.


== Playing Your Audio and Video Files ==
== Копирање на датотеки на пренослив диск ==


Ubuntu's media players can play most common sound and video files used in Windows, including
[[Ubuntu]] без проблем ќе ги прочита сите типови CD или DVD медиуми и преносливи уреди како USB стикови или преносливи тврди дискови. Можете лесно да ги копирате датотеките на таков диск со користење на постоечкиот Windows софтвер, по што ќе може да инсталирате [[Ubuntu]] на компјутерот и да ги ископирате податоците назад на [[Ubuntu]] партицијата.


* DVDs
'''Важно''' - секогаш проверувајте ги резервните копии на податоци пред да инсталирате [[Ubuntu]] врз некој друг оперативен систем. Ако нешто тргне наопаку, мали се шансите дека може да ги вратите податоците штом ги избришете партициите.
* WMA music files
* AAC music files
* WMV and Quicktime videos
* RAW images from some digital camera manufacturers


For more information, see RestrictedFormats.
== Пристап до Ubuntu и Windows на ист компјутер ==


== Copying files onto a removable disk ==
Ако инсталирате [[Ubuntu]] покрај постоечка Windows инсталација, можно е да пристапувате до податоците на Windows од вашата [[Ubuntu]] инсталација. [[Ubuntu]] може да монтира и пристапи до Fat32 или NTFS партиции многу лесно.


Ubuntu will happily read from most types of CD, DVD and removable storage devices such as memory pens and external hard drives. You can easily copy all of your files onto such a disk using your existing Windows software, install Ubuntu onto the computer and then copy the files back onto your new Ubuntu installation, ready for use.
== Пристап до датотеки од Windows од Ubuntu преку мрежа ==


'''Important''' - always thoroughly test your backup files before you install Ubuntu over Windows. If something has unexpectedly gone wrong and files are missing or damaged, there's little you can do to get them back once you've gone through with the install.
[[Ubuntu]] може да чита споделени податоци од Windows преку мрежа.


== Accessing Ubuntu files from Windows on the same computer ==
Најчесто тоа е многу едноставно, одете во ''Места --> Мрежни сервери'' и одете до компјутерот каде податоците се наоѓаат, внесете го корисничкото име од Windows и лозинката ако сте запрашани.


If you install Ubuntu alongside an existing Windows installation, it is possible to access files from Windows from within Ubuntu. See MountingWindowsPartitions.
Ако имате понапредна Windows базирана мрежа, видете како се подесува [[Samba]].


You can access files in Ubuntu from within Windows, using [http://www.fs-driver.org/index.html FS-Driver].
[[Категорија:Упатства]]
 
== Accessing Windows files from Ubuntu over a network ==
 
Ubuntu can connect to Windows network shares, so if you have installed Ubuntu onto a machine connected to a Windows network, it is possible to copy your files off another computer on the network and onto your Ubuntu computer.
 
For most Windows networks, all you have to do is ensure that you are connected to the network and click ''Places --> Network Servers'' and navigate to the computer on which the files are stored, entering your Windows username and password if prompted.
 
If you have a more advanced Windows network, see SettingUpSamba for more information on how to connect to it.
 
= Making Ubuntu feel more like Windows =
 
Ubuntu has its own style and its own way of working. But we appreciate that you might initially feel more comfortable in Windows, so there are a few ways of getting a Windows 'look and feel' from within Ubuntu.
 
== Ubuntu-specific ==
 
These instructions apply specifically to the plain Ubuntu desktop version of Ubuntu, which uses the GNOME desktop environment.
 
=== Taskbar panel settings ===
 
You can set-up the desktop panels of Ubuntu in a similar way to the Windows taskbar.
 
There are panels at the top and bottom of the screen, which we can adjust so that they are similar to the default Windows layout.
 
1. Click and hold on the bottom panel and move it to the right or left side of the screen.
1. Click and hold on the top panel and move it to the bottom of the screen. ''(This is considered the main panel)''
1. You can now move the original bottom panel anywhere, or even delete it if you desire. Just right click on it and choose an option.
1. The various utilities that live on the panel are called ''applets'', and can be added by right clicking in an empty area of panel and choosing ''Add To Panel''. You will be presented with several options, and ones which may interest Windows users are the ''Window List'' (a bar containing buttons for each open window, minimised or not), the ''Main Menu'' (which is like the default menu system, but combines ''Applications'', ''Places'' and ''System'' into one button), the ''Notification Area'' (which is a system tray) and of course the ''Clock''. To emulate a "quick launch area" you can simply drag applications from the ''Applications'' menu onto the panel. Changing applets (like moving them) is either done by right clicking on the applet, or an empty looking area to the left of the applet called it's ''handle'', depending on which applet you want to mess with. Of course you can customize the panels any way you like, and even nest panels inside each other using the ''Drawer'' applet.
 
On the bottom desktop panel there are 4 small squares, called the ''Workspace Switcher''. This is something new to Windows users but a very handy feature; each square button will open a different desktop with empty panel space (If you like the idea of Mac OS X's ''Spaces'' then you will be glad to know that Ubuntu and other Linux systems have been using them for years). This arrangement lets you manage several desktops (or 'workspaces') at once. For example, if you open graphics-related windows on one workspace and office-related windows on another, they are separated. You can work on each workspace without worrying about the applications from the other cluttering up the panel on that particular desktop. This way you can group applications and keep things out of the way while you're working on something else.
 
=== Desktop view ===
 
Ubuntu's desktop by default is empty, but if you want add items to it then you can drag and drop folders and application shortcuts onto it to quickly access them. To have desktop icons similar to your Windows environment, follow this procedure:
1. Click ''Places'' on the top panel and drag the ''Computer'' icon into an empty space on the desktop. This is equivalent to the ''My Computer'' folder found on Windows, and can be used to access your storage devices.
1. You can also drag the "Home" folder onto the desktop - this is equivalent to ''My Documents'' on Windows.
1. The 'Recycle Bin' on Windows is equivalent to the 'Trash' or 'Wastebasket' folder on Ubuntu. There is a location on the original bottom panel where it is placed by default. If you prefer it on your desktop you can open the ''Configuration Editor'' which is in Applications->System Tools (if you cannot find it then it may need to be enabled in Applications->Accessories->Alacarte). In there look under ''apps'' then ''nautilus'' then ''desktop''. There is an option in there which says ''trash_icon_visible'' and all you need to do is tick the box next to it. The changes are applied immediately so you can just quit the application.
 
=== Start menu ===
 
The Ubuntu logo on the main taskbar panel is similar to the Start button of your Windows environment. One noticeable difference is that Windows gives you just one button from which you must choose all options, whereas in Ubuntu there are three categories, called ''Applications'', ''Places'' and ''System''. ''Applications'' contains a categorized list of currently installed applications, ''Places'' contains links to common locations and recently used files and ''System'' contains preferences, help and power options.
 
If you would prefer to use something more like the Windows Start menu, install the {{{gnome-main-menu}}} package (available in the Ubuntu ''Edgy Eft/6.10'' or later ''universe'' software channel). You can add the GNOME main menu by right-clicking the top desktop panel, selecting ''Add to Panel...'' and dragging ''Main Menu'' (the one with the computer icon) to a location on the panel.
 
=== 'Run' dialog ===
 
In Windows there is an option called 'Run...' on the Start menu, which allows you to run applications by typing their name. Ubuntu has a more powerful alternative, called the ''Run Application dialog''. You can access this by pressing {{{<Alt>}}} and {{{<F2>}}} on your keyboard at the same time.
 
=== Quick-Launch ===
 
On the top panel, near to the main menus, there is space for a quick-launch section where there should already be several quick-launch links (called ''launchers'') such as Firefox, Evolution mail and Help. You can add your favorite applications to this area by dragging their icons next to the current icons in that area, or by right-clicking a blank part of the top panel, selecting ''Add to panel...'' and clicking the ''Application Launcher...'' button.
 
=== Windows themes ===
 
Changing how your Ubuntu desktop looks is easy, and its possible to make it look pretty similar to Windows 95/98 with only the default packages installed:
 
1. Click ''System --> Preferences --> Theme''
1. Press ''Theme Details''
1. In the ''Controls'' tab, select the ''Redmond'' theme
1. In the ''Window Border'' tab, select the ''Glider'' theme
1. Click ''Close''. The new theme should already have been applied
 
If you would like a more accurate Windows theme, visit http://art.gnome.org or http://www.gnome-look.org where you will find a selection of Windows-like themes for everything from window borders to icons. You can make Ubuntu look practically identical to Windows with a little effort. Also, the {{{gnome-art}}} package in the Universe package repository will automatically connect to http://art.gnome.org for you, allowing you to install themes with a few clicks.
 
If you would like to make Ubuntu look and act more like Windows XP, a project called XPde aims to create a Linux desktop environment which operates like XP, including the XP Start menu. The homepage for this project can be found at http://www.xpde.com.
 
Of course, there are literally hundreds of different themes available, so why not experiment with something totally original?
 
== Kubuntu-specific ==
 
These instructions apply specifically to the Kubuntu version of Ubuntu, which uses the KDE desktop environment.
 
/!\ ''Section stub - authors required. Please add any information relevant to this section.''
 
== Fonts from Windows ==
 
Windows includes a selection of proprietary fonts, which Ubuntu distributes Free, high-quality alternatives to. However, these alternatives are not identical so your existing documents may not look exactly the same under Ubuntu.
 
It is possible to download and install a selection of the most commonly-used proprietary Windows fonts at no cost:
 
1. Enable the Ubuntu Multiverse package repository (see ["Repositories"] for instructions on how to do this)
1. Click ''System --> Administration --> Synaptic Package Manager'' and enter your administrator password
1. Search for the package {{{msttcorefonts}}} and select to install it
1. Click the ''Apply'' button. The package will be installed
1. The new fonts will be immediately available
 
== Making Firefox Autoselect Text in the Address Bar ==
 
Under windows, clicking on the address bar in Firefox automatically selects the entire text. By default Firefox running under Ubuntu does not. To achieve the same functionality in Ubuntu follow these steps.
 
1. In the address bar, type `about:config <return>`
1. In the filter text field, type `browser.urlbar.clickSelectsAll`
1. Set this value to, `true`
1. Restart Firefox
== Running Windows applications in Ubuntu ==
 
It is possible to run Windows applications on Ubuntu with the help of some additional software. There are two main approaches to this - installing a Windows compatibility-layer to run the programs from Ubuntu itself, or to install Windows on a virtual machine.
 
The compatibility-layer option is the simplest to set up, is completely open-source and allows easy access to your files in Ubuntu. However, not all Windows programs are supported and you may find that some applications are unstable with this method. This compatibility layer is called WINE and is available in Ubuntu as the {{{wine}}} package in the {{{universe}}} software channel. See ["Wine"] for more information.
 
Commercial extensions to WINE are available, such as CrossOver Office and Cedega, which make it possible to run some applications which don't run with WINE. CrossOver Office focuses on business applications and Cedega focuses on games.
 
The virtualization option requires a full installation of Windows to be made on a virtual machine, which requires a licensed Windows install CD. As such, this option is more costly, but will guarantee Windows compatibility for applications. VMWare offers a freely downloadable virtual machine product which you can use for this. See ["VMware"] for more information.
 
= You are Involved! =
 
Ubuntu is different to Windows in a very important way - we listen to and use our users' input to a massive extent. Remember that Ubuntu is a community project, you are part of the community and we want you to have your say.
 
When you first start using Ubuntu you can go online and find help from others. Later, you may feel like contributing back by helping others in Ubuntu chat rooms, editing wiki pages like this one (made by people just like you), contributing artwork, reporting bugs, or writing software for the next version of Ubuntu.
 
If something goes wrong, such as something not working, an unexpected error, weird behavior, some nonsensical text or just a missing feature, please file a ''bug report''. You can find out how to do this on the ReportingBugs page.
 
= Additional Information =
 
= Discovering things =
 
We cannot possibly cover all of the differences you will encounter, so how can you go about finding out how things work for yourself? Here are a few tips:
 
* '''Right-click everything''' - right-click anything you do not understand. Click some options, have a play with it. You will soon get used to the way things work.
* '''Help yourself''' - practically every application has a 'Help' menu. Click that and have a quick read through the documentation, you might just find exactly what you are looking for.
* '''Do not be afraid to ask''' - if you do not understand something or you cannot seem to find a feature which you had in Windows, ask on the forums or IRC! Someone will help, and while it might take a little bit of time for them to reply, someone will generally be able to help.
* '''Your password is needed to change the system''' - you cannot damage your system unless you are asked for your password. Whilst you are playing with all of the options you may be left with messed up settings for your user, but the core system will still be fine and if the worst comes to the worst then you could even make a new user account for yourself (However, Ubuntu will remember when you type your password for about 15 minutes and won't bother asking again, so don't mess around immediately after doing something to the system).
 
= Additional Guides and Resources =
 
* MigratingFromWindows - a guide on moving your files from Windows to Ubuntu
* [http://wiki.motin.eu/HowToComfortablySwitchFromWindowsToUbuntu Practical guide] written by an Ubuntu user who recently switched
* [http://www.drivesnapshot.de/en/ Windows back-up] Application for backing-up your data
* [http://wiki.motin.eu/BackingUpALinuxDesktopTheKillerStrategy Guide on backing-up] Linux-based systems such as Ubuntu
* ["OSEmulation"] Running other Operating Systems inside Ubuntu.
* MountingWindowsPartitions Access files in Windows from within Ubuntu
* [http://www.fs-driver.org/index.html FS-Driver] Access files in Ubuntu from within Windows
* [https://wiki.ubuntu.com/SoftwareEquivalents A list of the best open-source applications available and supported for Ubuntu for new Linux users to explore]
 
 
----
CategoryCleanup

Преработка од 12:41, 29 март 2007

Ако имате во предвид да пробате Ubuntu, или веќе се одлучивте да пробате, добродојдовте! Оваа страница е тука за да го направи овај процес поудобен за вас. Опишани се разлики во постапките помеѓу двата системи. Кога ќе се одлучите да се префрлите можете да ја прочитате статијата Миграција од Windows, за да ги префрлите вашите податоци.

-= Работи кои треба да ги имате во предвид =-

Имајте ги следниве работи во предвид, затоа што можат да бидат од корист: 

* Дали мојот хардвер е поддржан од Ubuntu?
* Дали можам да ги извршувам работите кои ми се потребни со Ubuntu?
* Како можам да ги префрлам моите податоци и поставувања од Windows на Ubuntu?
* Како можам да најдам помош ако ми е потребна?
* Дали да го инсталирам Ubuntu покрај Windows, или само Ubuntu?

-= Пробувајќи Ubuntu =-

Можете да го пробате Ubuntu без ништо да инсталирате или променувате на вашиот компјутер. Само симнете го Ubuntu, ставете го CD-то во вашиот компјутер и ресетирајте (може ќе треба да притиснете копче за да се осигурате дека компјутерот ќе започне од CD-то).

Од CD-то ќе започне инсталација која е работна. Чувствувајте се слободни да истражувате, ништо на вашиот вистински систем не е изменато. Секако дека инсталација од Ubuntu на вашиот тврд диск е многу побрза, и ви дозволува да инсталирате многу додатни Линукс апликации.

-= Инсталирајќи го Ubuntu =-

ЗАБЕЛЕШКА: И покрај целиот вложен труд за да го направиме Ubuntu да работи добро, се препорачува да направите копија од сите ваши податоци пред да направите големи промени на вашиот компјутер

Забелешка: Препорачливо е да се направи back-up копија од важните податоци, пред да правите некоја поголема промена на вашиот компјутер'.

Проблемите при миграцијата за индивидуален компјутер се очигледно различни од тие во компанија. Не постои „правилен“ начза да, скоро секој ќе има придобивка од правење на тест инсталација. Ова ви дава шанса да се привикнете на користење и поставување на Ubuntu, што ќе ја направи вашата целосна миграција многу полесна, и ви помага да откриете дали Ubuntu е правилното нешто.

Постојат неколку начини за тестирање на Ubuntu: 

* Симнување на CD за инсталација и негово инсталирање покрај вашиот оперативен систем
* Симнување на CD за инсталација и негово инсталирање на стар систем
* Симнување на живо CD
* Користење на Ubuntu инсталација на некој другар на некое време
* Инсталирање на Ubuntu на виртуелна машина на вашиот постоечки систем

Забележете дека покрај инсталирањето покрај вашиот постоечки оперативен систем, овие поставки нема да ви го дадат целосното искуство на користење на Ubuntu. На пример, виртуелна машина или постар хардвер ќе бидат побавни од вашата моментална инсталација, и Ubuntu инсталацијата на вашиот другар може да биде различна од вашата и во однос на инсталирањето и на хардверот.

Планирање

За упростување на вашата миграција може да создадете план чекор-по-чекор. Подолу е даден пример на домашен корисник:

  1. Снимање и пуштање на Ubuntu живо CD
  2. Проверка на поддршка за хардвер за вашиот печатач, скенер, широкопојасен модем и веб-камера
  3. Листа на алтернативни програми кои може да ги инсталирате и користите
  4. Проверка дали вашите формати на документи се поддржани под Ubuntu
  5. Зачувајте ги сите ваши веб обележувачи и пораки за е-пошта
  6. Спојте ги сите овие датотеки кои сакате да ги зачувате во една папка
  7. Извезете ги сите ваши сметководствени датотеки во табели
  8. Ископирајте ги сите ваши податоци (обележувачи, датотеки, итн) на ДВД
  9. Тестирајте го ДВД-то да се осигурате дека сѐ се ископирало
  10. Направете листа и испечатете ја сета ваша пошта и поставките за Интернет врската, кориснички сметки и зачувани лозинки
  11. Инсталирајте Ubuntu од CD за инсталација
  12. Користете Систем -> Преференции за подесување на системски и кориснички поставки
  13. Инсталирајте сѐ што ви треба од листата на достапни програми достапна подолу
  14. Ископирајте ги сите ваши податоци во вашиот домашен директориум
  15. Увезете ја вашата е-пошта во клиент за пошта

Разлики помеѓу Ubuntu и Windows

Ubuntu и Windows се многу различни на многу начини. Важно е да сте свесни за нив:

Ubuntu користи Linux апликации

На истиот начин на кој Windows користи само софтвер дизајниран за Windows, апликациите мора да бидат изработени за Linux за да може да работат на Ubuntu. Наместо да одите во продавница и да купувате пакована верзија на некој софтвер, како што е веројатно дека би направиле со Windows, поголемиот дел од софтверот за Linux е достапен на Интернет.

Стандардно, Ubuntu доаѓа со многу корисен софтвер: 

* Firefox веб прелистувач - Многу наградуваниот веб-прелистувач со засилена безбедност, јазичиња, проверка на пишувањето, заштита од мамење, и блокирање на скокачки прозорци кои веќе можеби ги користите.
* Evolution - клиент за е-пошта и личен менаџер за информации кој е погоден за испраќање на пошта и состаноци од календарот на вашите пријатели како што е за синхронизирање на вашиот корпоративен сервер за пошта (да, заедно со Exchange).
* OpenOffice.org - отворарајте, уредувајте и зачувувајте документи, табели, презентации и бази на податоци во најпопуларните формати - вклучувајќи ги и Microsoft Office, PDF, ODF и Flash.  
* Gaim клиент за инстант пораки - Разговарајте со сите ваши пријатели, без разлика дали користат MSN, Yahoo, AIM, Google Chat, или други мрежи.
* Totem пуштач на медија - Прост, лесен за употреба аудио и видео пуштач. Тотем моѓе да ги пушта сите познати мултимедијални формати доколку инсталирате некој додатен софтвер.

Постојат илјадници Linux апликации достапни за вас за користење на Ubuntu. Видете инсталирање на софтвер за детали во врска со тоа како да инсталирате нов софтвер.

Системските администратори може да имаат корист од CorporateUbuntu, и Ubuntu.com/Ubuntu/serverguide/C/index.html водичот за Ubuntu сервер.

Доколку не сте во можност да пронајдете алтернатива на Linux за апликација која што сте ја имале на Windows, може да ја извршите Windows апликацијата на Ubuntu со инсталирање на некои екстра алатки.

Постои повеќе од еден начин да ги направите нештата

Ubuntu ви нуди избор - доколку не ви се допаѓа некоја апликација, зошто да не инсталирате нејзина алтернатива? Шемата на бои не ви се допаѓа? Променете ја! Со Ubuntu, не сте ограничени на еден начин на работа.

Пример: кој е најпростиот начин да додадете корисничка сметка на вашиот систем? Во Ubuntu, кликнете Систем -> Администрација -> Корисници и групи.

Но што доколку сакате да создадете 500 кориснички сметки базирани на содржината на табела со податоци? Некој со Unix позадина може да го постигне тоа со 5 текстуални команди.

Може да го користите Ubuntu на начин на кој што сакате; тој е еден од најприлагодливите оперативни системи. Па доколку барате помош, може да ви се понудат неколку различни начини да ја достигнете истата цел и може да изберете кој метод го преферирате.

Инсталирање на апликации

Windows доаѓа само со мал избор на софтвер кој би сакале да го користите на вашиот компјутер. Ubuntu стандардно доаѓа со корисен избор на апликации, како канцелариски програми, веб-прелистувач, мултимедијални апликации и игри.

Сепак, веројатно сеуште треба да инсталирате додатен софтвер одвреме навреме. Апликациите за Windows доаѓаат со голем број на датотеки за инсталација кои може да ги пронајдете и симнете од веб-сајт или да ги инсталирате од CD, можеби со одговарање на серија на прашања пред да сте во можност да го користите софтверот. Во Ubuntu, софтверот доаѓа во пакети, кои можете да ги симнете преку некој од каналите за софтвер на Ubuntu или од други неофицијални страници. Видете Инсталирање на софтвер за повеќе информации во врска со ова. 

* Кога инсталирате пакет, многу ретко ќе бидете прашани да одговорите серија на прашање (вообичаено во Windows)
* Кога инсталацијата е готова, можете да пристапите до повеќето апликации преку Applications менито, а некои можат да се пристапат преку Preferences или Administration мениата.

Видете во Инсталирање на софтвер, за повеќе информации за инсталирање на нови програми во Ubuntu.

Каде да ги ставите вашите датотеки

Во Windows најверојатно вашите датотеки ги стававте на партиции со ознаки 'C:' или 'D:', можеби во C:\My Documents\Work и сл. Ubuntu има различен начин за ова, наместо индивидуално означени места како C:, се е дел од големото стебло со корен '/'. Можеби ова е малку чудно за почеток, но со текот на времето ќе го совладате без проблем. Корисниците често прашуваат „каде е содржината од мојот CD уред?“.

Буквално се може да се најде во коренот на стеблото ('/', се вика root или корен). Дали тоа е CD уред или USB стик, па дури и споделени датотеки од локалната мрежа (NFS/Samba), сите се лоцирани во главното стебло во различни поддиректориуми. Има многу причини зошто ова е подобро од обичното именување на местата на дискот со букви, но најверојатно крајниот корисник не се грижи за тоа. Најчесто се работи за навика да корисникот се бара во C:, F: или My Documents. Најкрај, каде е содржината од вашиот CD уред?

Ако ставите пренослив диск (флопи диск или CD), кликнете на Места --> Компјутер на мени лентата на врвот на вашиот екран. Сите достапни уреди и точки на монтирање се излистани таму и се што треба да направите е да кликнете двапати на некој од нив за да ја излистате содржината од уредот. Кога ќе кликнете на менито Места, можеби ќе забележите уште некои останати елементи во менито над Компјутер - тие се кратенки до истите тие уреди кои се излистани во Компјутер, за побрзо пристапување кон вашите уреди. Сепак, кога ќе приклучите некој уред кон компјутер на кој работите, неговата содржина треба да се појави во нов автоматски отворен прозорец или да се појави икона на работната површина.

Секој корисник има свој домашен директориум ('Home', /home/username) каде се сместува што му припаѓа него. Документи, фотографии, музика и подесувања, се е таму. Никогаш не треба да зачувате датотека која ви е важна вон вашиот домашен директориум или пренослив уред. Кликнете на Места --> Домашен фолдер да ја видите содржината на вашиот домашен директориум. Некаде овој директориум се реферира како /home/username.

Сите лични податоци ставајте ги во домашниот директориум. Ако треба да најдете или да направите резерва на податоци, сите се на едно место. Речиси сите апликации ќе ги стават нивните конфигурациони алатки во вашиот домашен директориум, додека сите системски конфигурациони датотеки се во /etc/, такашто правењето резервна копија од системот во Ubuntu е навистина лесно. Тоа важи за речиси секоја друга GNU/Linux дистрибуција.

На крај, корисна кратенка е тилдата, знакот '~' со кој се реферира вашиот домашен директориум. Така /home/username/work е исто што и ~/work.

Поддршка за хардвер

Најголемиот број корисници на компјутери користат Microsoft Windows, такашто производителите на хардвер издаваат драјвери и спецификации само за Windows. Кривицата за тоа зошто некои компоненти сеуште немаат поддршка за Linux можеби треба да се бара повеќе кај производителите на тие компоненти отколку во самиот системски софтвер и неговите програмери. Денес има многу волонтери и доброволци што пишуваат драјвери и модули за хардверски компоненти. Во денешно време многу е мала веројатноста да најдете неподдржана хардверска компонента под Linux.

Воопштено:

  • Популарни уреди од добро познати производители на хардвер имаат добра поддршка
  • Може да користите алтернативни хардверски компоненти ако навистина заглавите
  • Има само неколку типови на уреди кои не се поддржани.

Следниве уреди се тие кои најчесто прават проблеми:

Ако имате проблеми, што треба да правите? Може да пробате:

  1. Проверете дали вашиот уред го има на оваа листа
  2. Проверете дали производителот нуди поддршка за Linux
  3. Барајте "<име на уред> Linux driver" на Google
  4. Прашајте на некој форум дали имаат предлог за решениеn
  5. Испратете барање за поддршка на бараната компонента
  6. Испратете е-пошта директно до произведувачот со прашање за поддршка за Linux
  7. Напишете драјвер за уредот самите (за тие што знаат како)
  8. Купете алтернативен хардвер, поддржан од Linux
  9. Ако сите овие можности се исцрпат, користете двојна инсталација, Windows и Ubuntu

Би сакале да може да има поддршка за сите хардверски компоненти, но како што е и наведено, за тоа ќе мора да се зборува со производителите на хардвер кои не сакаат да дадат спецификации за одреден тип хардвер. На тој начин производителите на хардвер губат корисници на нивните компоненти, па можеби ако им се привлече вниманието би посветиле поголемо време врз развој на драјвери и спецификации за Linux.

Дозволи и привилегии

Најголемиот број административни задачи на оперативниот систем, како додавање нови корисници или инсталација на софтвер, бараат 'superuser' (администраторски или рут/root) привилегии. Тоа е така затоа што ако на обичните корисници им се дозволи да ги прават тие работи, може да предизвикаат оштетување на системот. Супер-корисникот е посебен корисник (root) со посебна корисничка сметка кои има неограничен пристап и права на системот. Ако сте вие администратор тогаш сте супер-корисник. Ќе знаете кога се потребни администраторски привилегии, затоа што Ubuntu ве прашува за лозинка секогаш кога тие се потребни. На пример: кликнете Систем --> Администрација --> Синаптик менаџер за пакети.

Во Ubuntu, секоја датотека е во сопственост на некој корисник, најчесто тој кој ја создал. Сопственикот на датотеката има право да ја чита, ако е извршна да ја извршува и да ја менува или брише датотеката.

Правата за пристап кон датотеките се поделени во три групи:

  • права за сопственикот на датотеката
  • права за корисници кои припаѓаат на некоја група
  • права за сите останати

Може да ги менувате правата на датотеката, преку десен клик врз саканата датотека, изберете Својства од контектното мени и избор на ливчето Дозволи.

CD-ња, USB стикови, DVD-ња и други преносливи уреди

Во Windows може само да кликнете на копчето Eject за исфрлање на CD медиумот од уредот. Во Ubuntu тоа воопшто не е различно. Ако користите USB стик, во Windows се појавува икона USB Mass Storage Devices во таскбарот, во Ubuntu е многу поедноставно.

  • Десен клик врз иконата за уредот кој е на работната површина или преку Места --> Компјутер
  • Кликнете Одмонтирај уред или Извади (eject)
  • Отстранете го медиумот или USB уредот

Безбедност

Начинот на кој Linux е дизајниран го прави Ubuntu многу посигурен од Windows. Шансите за заразување со вирус, шпионски, рекламен или злонамерен софтвер се речиси никакви, затоа што кракерите денес повеќе напаѓаат врз Windows системите. Тоа не значи дека безбедноста не треба да се земе во предвид воопшто, сосема напротив. Ubuntu е направен такашто ќе се обиде да го заштити вашиот компјутер од било каков напад или интерно оштетување. Неколку препораки за подобра заштита:

  • Не е најважно и суштински да имате анти-вирусна заштита, сепак може да симнете некоја од анти-вирусните апликации достапни за Linux
  • Ubuntu доаѓа со заштитен ѕид стандардно
  • Прелистувачите за Linux, како што се Firefox (стандардниот во Ubuntu) и Konqueror доаѓаат со стандардни подесувања за поголема безбедност
  • Надоградби и ажурирани пакети се достапни во секое време и многу често. Инсталацијата преку Интернет е многу брза (зависи од вашата Интернет врска)

Терминал

Терминал или емулатор за терминал е уште еден начин за користење на компјутерот. Наместо со кликање на икони и користење на глувчето, може да користите команди и да го оставите Ubuntu да ги изврши директно. Терминалите ги сметаат са напреден начин за управување со оперативен систем и нивната употреба е многу ретка во Windows (каде што се нарекува Command Prompt). Сепак, Ubuntu има терминал кој е стандарден за сите дистрибуции кои доаѓаат со GNOME (gnome-terminal), и преку него можете да имате многу поголема контрола врз она што се случува на вашиот систем. Кликнете Апликации --> Услужни програми --> Терминал за да го пуштите.

На почетниците може да им биде тешко да се вклопат во работата со Терминалот, додека на оние со малку понапредно знаење може да ги користат придобивките и предностите на ваквиот начин на работа. Запомнете, се што правите во терминал може да се прави и преку работната околина со глувче и тастатура, вака само имате поголема контрола врз процесите.

Погледнете ја содржината за GNU/Linux основни команди.

Мала/голема буква и празни места

Датотеките во Ubuntu се осетливи на мала и голема буква. Ова се поврзува со историски причини од времето кога биле создавани првите Unix системи, но тоа во одредени ситуации може да биде многу корисно. Имајте на ум дека името на датотеката fileAbc не е исто што и FileABC.

Исто така некои карактери се сметаат за специјални карактери во името на датотеката, сепак можете да ги користите ако му кажете на компјутерот како да ги користите. Ако сакате да користите некој специјален знак, ставете го знакот '\' пред и по тој специјален знак. Во спротивно, компјутерот може да го искористи тој карактер на начин на кој вие не очекувате. Празното место е специјален знак и е најчесто користен.

Пример, зачувување на датотека со име 'my work':

Патеката /home/username/my work/abc.file може да се третира како две различни низи, /home/username/my и work/abc.file. Зависно од тоа како функционира апликацијата што ја користите.

Додека пак /home/username/my\ work/abc.file е правилно приоѓање кон датотека или фолдер кои во името содржат празно место.

Проблеми од овој тип се карактеристични за постари програми, и најчесто Ubuntu ќе ви дозволи да користите празни места без користење на знакот '\'. Ако сепак ви треба замена за празното место, обидете се со долна црта _.

Пренесување на вашите датотеки и поставувања од Windows

Кога ќе сте спремни за миграција, треба да ги ископирате вашите датотеки и поставувања од Windows на Ubuntu. Постојат многу начини да го направите тоа и методи кои зависат од тоа како сакате да мигрирате.

Мигрирање на податоци од познати апликации

Веројатно го знаете кругот на апликации што ги користите под Windows. Веројатно ќе сакате да се осигурате дека датотеките и информациите кои сте ги користеле за/во овие апликации сеуште може да се користат и во Ubuntu, со што ќе може да ги копирате кога ќе мигрирате.

Пуштање аудио и видео датотеки

Ubuntu има мултимедијални плеер кои овозможуваат пуштање на најпознатите мултимедијални формати, како што се: 

* DVD-ња
* WMA датотеки
* AAC датотеки
* WMV и Quicktime видео
* RAW слики од некои произведувачи на дигитални камери, итн.

Копирање на датотеки на пренослив диск

Ubuntu без проблем ќе ги прочита сите типови CD или DVD медиуми и преносливи уреди како USB стикови или преносливи тврди дискови. Можете лесно да ги копирате датотеките на таков диск со користење на постоечкиот Windows софтвер, по што ќе може да инсталирате Ubuntu на компјутерот и да ги ископирате податоците назад на Ubuntu партицијата.

Важно - секогаш проверувајте ги резервните копии на податоци пред да инсталирате Ubuntu врз некој друг оперативен систем. Ако нешто тргне наопаку, мали се шансите дека може да ги вратите податоците штом ги избришете партициите.

Пристап до Ubuntu и Windows на ист компјутер

Ако инсталирате Ubuntu покрај постоечка Windows инсталација, можно е да пристапувате до податоците на Windows од вашата Ubuntu инсталација. Ubuntu може да монтира и пристапи до Fat32 или NTFS партиции многу лесно.

Пристап до датотеки од Windows од Ubuntu преку мрежа

Ubuntu може да чита споделени податоци од Windows преку мрежа.

Најчесто тоа е многу едноставно, одете во Места --> Мрежни сервери и одете до компјутерот каде податоците се наоѓаат, внесете го корисничкото име од Windows и лозинката ако сте запрашани.

Ако имате понапредна Windows базирана мрежа, видете како се подесува Samba.

Преземено од „https://wiki.spodeli.org/index.php?title=Упатство:Миграција_од_Windows_на_Ubuntu&oldid=4265“