Упатство:Arch Linux за почетници
Вовед
Овој документ ќе Ви помогне да инсталирате и конфигурирате Arch Linux. Инструкциите се базираат врз Voodoo ISO. И покрај тоа што ова упатство Ви помага да добиете целосно конфигуриран Arch систем (работна околина, проследување DVD филмови, прелистување на Интернет, преглед на е-пошта, слушање музика итн.), невозможно е да се претстави се што може да се направи со овој систем. Според дизајнот ова упатство се фокусира на најважните чекори. Можете да го продлабочите Вашето знаење преку Archlinux Wiki или Arch Linux форумите.
Доколку сметате дека нешто важно недостасува или не работи, слободно корегирајте ги инструкциите или испратете пошта до некој од администраторите на ова Вики. Исто така постои и тема отворена на форумите наменета за почетници.
Снабдете се со Arch
Најновото издание на Arch може да се симне од www.archlinux.org/download/.
- Совет: Строго препорачано е да го изберете основното CD (base-CD), заради неколку причини:
- заштедува повеќе време за симнување на Arch
- целосната верзија често има конфликтни пакети и освен ако навистина знаете што правите, инсталерот нема да дозволи тие пакети да бидат инсталирани поради конфликтите, и
- основниот систем можете полесно да го конфигурирате и да го одржувате ажуриран.
Откако ќе го инсталирате основниот Arch Linux систем, продолжете со надоградување и ажурирање на системот (# pacman -Syu) и доинсталирање на саканиот софтвер со Pacman преку складиштата за оваа алатка.
Инсталирање на основниот систем
Покрај ова упатство, можеби корисно ќе биде и ова, кое сеуште не е преведено на македонски јазик. Како додаток, верзија погодна за печатење е достапна овде.
Пуштете го Arch Linux CD-то
Ставете го CD-то во CD уредот на Вашиот компјутер и подигнете го системот од него. Можеби ќе е потребно да го измените приоритетот на уредите за пуштање во BIOS-от (најчесто се пристапува преку F11 или F12, зависи од типот на BIOS).
Корисни дополнителни параметри за пуштање на Arch CD-то:
- ide-legacy, ако имате проблеми со IDE уреди
- noapic acpi=off pci=routeirq nosmp ако не се пушта системот од CD-то
- memtest86+ за проверка на RAM меморијата за грешки
Some useful options when booting off the Arch Linux CD:
- ide-legacy if you have trouble with IDE drives
- noapic acpi=off pci=routeirq nosmp if your system hangs during the boot process
- memtest86+ if you want to check your memory for errors
Изберете "Arch Linux Installation / Rescue System". Ако сакате да додавате параметри или да ги измените опциите за пуштање на системот, стиснете 'e' за уредување на елементите во менито кое се појавува.
Сега системот ќе се пушти и ќе се појави текст со порака за 'Добредојде' како и дополнителни објаснувања.
Избор на мапа на копчиња
Стиснете 'Enter' по пораката за 'Добредојде'. Ако имате не-американски распоред на тастатурата напишете
# km
во терминалот, и изберете го саканиот распоред.
Пример(македонски):
Во екранот за избор на мапа изберете:
фали точниот избор
Изберете "default8x16.psfu.gz" за фонт за конзола, предлог.
Почнете со инсталацијата
Стиснете Enter и пуштете го инсталерот преку оваа команда:
# /arch/setup
Изберете извор за пакети
Ќе бидете запрашани за извор за инсталација на потребните пакети. Изберете CD ако користите целосна (full-CD) ISO верзија или FTP ако сакате да инсталирате од ISO кое се наоѓа на јавен FTP сервер.
Подготовка на дискот
Изберете го првиот елемент од менито "Prepare Hard Drive". На тој начин ќе можете да го подготвите дискот, партициите, точките на монтирање и сл. за инсталација. ВНИМАНИЕ: "Auto-Prepare" можеби и не е безбеден избор поради тоа што ќе го избрише целиот диск.
Во ова упатство дискот ќе биде партициониран рачно. Изберете "2. Partition Hard Drives", изберете го уредот кој сакате да го партиционирате (пр. /dev/sda или /dev/sdb итн.) и направете неколку партиции.
Основни информации за партициите:
Партиција е дел од дискот кој ќе се однесува како друг уред/диск и може да биде монтиран во стеблото на датотечниот систем на Arch (како и други дистрибуции). Партициите се делат на Примарни (Primary), Проширени (Extended) и Логички (Logical). Примарните се бутабилни и се ограничени на 4. Пр. ако користите компјутер со единечен SATA уред, првата примарна партиција ќе биде означена како sda1. Втората примарна партиција ќе биде означена sda2 итн. После 4 партиции, ќе морате да користите 'проширена' партиција која ќе содржи 'логички' партиции.
Проширените партиции не се користат директно, тие повеќе се однесуваат како контејнери за логички партиции. Логичките партиции мора да се содржат во проширените. Кога партиционирате диск, шемата за нумерирање може да се види ако креирате примарни партиции sda1-3, а потоа проширена партиција sda4, па креирање логичка партиција(и) во проширената партиција. (sda5, sda5 итн.)
Секој има различно мислење за тоа како е најдобро да се партиционира дискот. Најмалку Ви е потребна една партиција која ќе го содржи коренот на датотечниот систем (root, /). Стеблото на датотечниот систем може да се распореди, па така директориумот /boot (системски директориум од стеблото на GNU/Linux), може да се монтира на различна партиција. Исто и со /home, директориум кој содржи податоци на корисниците на системот. Добра пракса е да го имате коренот на стеблото и домашната, /home, папка монтирани на различни партиции. Така ќе можете да го преинсталирате Arch Linux (па и други дистрибуции) и притоа да ги зачувате Вашите податоци, музика, слики и подесувањата за работната околина.
Во примерот кој следува ќе направиме три партиции, една за главното стебло, една за /home и една како swap партиција.
Основни информации за Swap партициите:
Swap партиција е место на Вашиот диск каде што се наоѓа виртуелната меморија. Ако на процесите кои ги извршувате им е потребно повеќе меморија од вкупниот RAM капацитет, тогаш стапува на сцена Swap партицијата. Процесите ќе ставаат податоци и информации во оваа партиција кои не можат да се стават во RAM меморијата (овој процес и не е така едноставен бидејќи Linux се труди да стави информации во swap партиција кои не се користат често). Со оглед на тоа што тврдите дискови се побавни од RAM меморијата, ова може да биде и малку бавно (иако со денешните компјутери тоа не се осеќа, а не ретко и нема потреба од голема swap партиција.
Различни луѓе ќе ви кажат различни работи за swap партициите и ќе добиете различни одговори од секој експерт/корисник. Ако имате многу RAM (повеќе од 1GB) можеби и нема потреба воопшто да користите swap. Сепак, избирањето на малечка swap партиција, од 256-512MB не е лош избор во било кој случај. Во ова упатство ќе направиме swap партиција од 1GB.
Да направиме примарна партиција која ќе го содржи основното стебло на датотечниот систем (коренот). Изберете 'New -> Primary' и внесете ја големината на партицијата (4-8GB често брка работа за целосно функционален GNU/Linux систем.). Ставете ја партицијата на почетокот на дискот. Изберете ја ново-создадената партиција и изберете "Bootable" со цел да ја направите оваа партиција бутабилна (да може да се пуштаат системи од неа). Додајте уште една партиција за Вашата /home папка (partition for your home directory) со големина која Вие сметате дека ќе Ви биде доволна. На крај, изберете создавање на партиција и за нејзин тип изберете 'Swap' (82). Големината повторно останува на Вас, ако имате помалку RAM (до 512MB) изберете swap партиција двојно поголема од вкупниот капацитет на RAM меморијата. 1GB swap партиција би била идеална во било кој случај.
Распоредот на партициите по овие измени треба да изгледа вака:
Name Flags Part Type FS Type [Label] Size (MB) ------------------------------------------------------------------------- sda1 Boot Primary Linux (4096 - 8192) sda2 Primary Linux (> 100) sda3 Primary Linux swap / Solaris (512 - 1024)
Изберете 'Write' (Запиши) и стиснете 'y'es. Оваа операција може да уништи податоци на Вашиот диск ако притоа сте избришале некоја партиција. Изберете 'Quit' (Излез) за напуштање на партиционерот. Изберете 'Done' за напуштање на менито од Arch инсталерот наменето за партиционирање. Одете на "Set Filesystem Mountpoints" каде ќе можете да подесите точки на монтирање за датотечниот систем.
Поставување точки на монтирање
Прво ќе треба да изберете swap партиција, изберете ја претходно направената партиција (sda3 во овој пример). Ќе бидете запрашани дали сакате инсталерот да направи 'swap' датотечен систем систем на таа партиција, одговорете потврдно. Следните поставувања се во врска со главното стебло на датотечниот систем (коренот/root) изберете ја партицијата која сте ја креирале за таа цел (sda1 во овој пример). Ќе треба да изберете каков тип на датотечен систем сакате (ext3, reiserfs, jfs, итн.).
Исто како и за партициите, ако прашате различни луѓе за тоа кој датотечен систем е подобар, ќе добиете различни одговори од секого. Секој систем има свои предности и недостатоци. Главна разлика се Journaling можностите, што е слично со дневниците на трансакции кај системите за управување со бази на податоци. Сите датотечни системи, освен Ext2 поддржуваат журнализирање. Ext3 е целосно компатибилен со Ext3, па така може да монтирате Ext3 дури и со стари верзии на некои дистрибуции. Безбеден избор за главното стебло, т.е. за датотечниот систем што ќе управува со главното стебло е Ext3. Reiserfs, XFS и JFS се исто така добри со оглед на тоа што GRUB може да го пушти системот од било кој од нив. Направете го датотечниот систем и изберете 'Yes'. Дополнителните партиции имате можност да ги монтирате кога ќе бидете запрашани за 'Additional partitions'. Изберете ја партицијата што сакате да ја монтирате и точката за нејзино монтирање. Во примеров, sda2 треба да се монтира како JFS тип на датотечен систем во папката /home. Ако не сакате да ја форматирате оваа партиција, внимавајте да не изберете да се направи датотечен систем одново, при што сите податоци ќе бидат избришани (партицијата ќе биде форматирана). Вратете се на главното мени ('Return to main menu').
Избор на пакети
Сега треба да избереме пакети кои сакаме да ги инсталираме на системот (од менито 'Select Packages'). Изберете CD како извор на пакетите и изберете го точниот CD уред каде што се наоѓа медиумот со Arch пакетите. Ќе инсталираме основен систем, такашто не ни е потребно повеќе од основата ('base') (безбедно е и ако ги избереме сите пакети за инсталација). Вие одлучувате дали сакате да инсталирате повеќе пакети, а овде покасно ќе научите како да инсталирате дополнителен софтвер на лесен начин. Чекор напред...инсталирање на пакетите ('Install Packages').
Инсталирање на пакетите
Овој процес е целосно автоматизиран и зависи од тоа што го избравте во менито 'Select Packages'. Земете си кафе и чекајте инсталацијата да заврши. Стиснете „Продолжи“ ('Continue') кога тоа ќе биде потребно.
Конфигурирање на системот
Ќе треба да изберете дали сакате да се користи hwdetect за собирање информации за Вашиот компјутер. Ова е строго препорачана опција и треба да одговорите потврдно. Потоа ќе бидете запрашани дали сакате поддршка за пуштање на систем од USB уреди, Firewire уреди, pcmcia уреди, NFS точки на монтирање, RAID низи, Lvm2 и енкриптирани простори. Изберете потврдни одговори за тоа што Ви е потребно, во ова упатство ништо нема да биде избрано. Потоа ќе треба да изберете кој уредувач за текст сакате да го користите. Изберете Nano ако не сте запознати со Vim. Ќе се појави мени со важни конфигурациони датотеки кои треба да ги уредите. Засега ќе направиме само мали измени. Дополнителна школка можете да отворите со Alt+F2 ако Ви се потребни дополнителни информации за одредени подесувања. Изберете ја датотеката /etc/rc.conf за уредување од менито:
- сменете го LOCALE за локалето што сакате да го користите (македонско: "mk_MK.UTF-8")
- сменете го TIMEZONE ако е потребно (пр. "Europe/Skopje")
- сменете го KEYMAP ако е потребно (пр. "mk-latin1-nodeadkeys")
Потоа, во истата датотека подолу:
- направете измени во MODULES ако знаете кој модул недостасува во низата ('hwdetect' би требало да ја пополни оваа низа автоматски)
- поставете HOSTNAME
- изменете ги мрежните подесувања
- не ја менувајте 'lo' линијата
- подесете ја IP адресата, netmask и broadcast адресите доколку користите статичка IP
- подесете eth0="dhcp" ако имате рутер кој автоматски доделува адреса
- ако имате статичка IP адреса подесете ја адресата за гејтвејот (gateway) која впрочем е таа на самиот рутер и отстранете го извичникот ('!') пред ROUTE.
Нема потреба да ја менувате низата Daemons засега, но корисно е да кажеме што е daemon (демон?). Демон р програма која работи во позадина, чека да се случат настани и да изврши одредени процеси. Добар пример е вебсервер кој чека барање за испраќање на веб страница. Иако ова се целосни апликации, зад нив постојат демони кои не се видливи за корисникот. Демон кој запишува пораки во системски дневници (syslog, metalog, итн.), демон кој ја намалува фреквенцијата на Вашиот процесор ако нема потреба за тоа, демон кој подига графичка околина (Kdm, Gdm итн.). Сите овие програми може да бидат додадени во низата DAEMONS во /etc/rc.conf. За некои други корисни демони ќе прочитате подолу во упатството.
Ctrl+X за напуштање на Nano уредувачот.
Сега ќе ја уредиме /etc/hosts:
- додајте hostname (тоа што го поставивте во rc.conf предмалку) после 'localhost'
- ако користите статичка IP адреса, додајте мова линија: <static-ip> hostname.domainname hostname
Засега нема потреба од уредување и изменување на /etc/fstab и /etc/mkinitcpio.conf и /etc/modprobe.conf. (Fstab се грижи за точките за монтирање на системот, mkinitcpio за рамдискот (пр. подигање од RAID или енкриптирани простори) додека modprobe за додавање на дополнителни параметри кон некои модули).
Ако користите статичка IP адреса подесете го DNS во /etc/resolv.conf (nameserver <ip-address>).
Остана уште /etc/locale.gen. Отворете го и изберете го локалето кое Ви е потребно (со отстранување на тарабата '#' пред линијата). Доволно ќе е да изберете 'en_US.UTF-8 UTF-8' и 'mk_MK.UTF-8 UTF-8'. Зачувајте ги измените, по што ќе се генерираат локалињата.
Најпосле, изберете лозинка за root корисникот на системот. Запомнете ја. Вратете се на главното мени и продолжете со инсталирање на јадро ('Install Kernel).
Инсталирање на јадро
Тука немате многу избор. Изберете v2.6 и продолжете. Покасно можете да го смените јадрото. Покрај главната слика ќе биде инсталирана и fallback слика за поправање на системот доколку има потреба. Продолжете со инсталирање на подигнувачот на системи ('Install Bootloader').
Инсталирање подигнувач на системот
За оваа цел предлагаме користење на GRUB gnu.org.softver/grub поради тоа што е лесен за конфигурирање и работа, за разлика од Lilo. Предложената конфигурација на menu.lst од инсталерот е добар избор за покренување на системот. Можеби ќе сакате да ја измените резолуцијата на конзолата во која ќе се пушта системот. За таа цел, додајте 'vga=<number>' во линијата на саканото јадро (првата линија). Линија со резолуции и соодветни нумерички ознаки кои треба да стојат на местото на 'number' има во самата menu.lst датотека. По инсталирањето и конфигурирањето на подигнувачот на системите, време е да излеземе од инсталерот и да го пуштиме новиот систем.
Ако се е во ред, ќе се појави GRUB мени, и Arch ќе се пушти без јавена грешка. Ќе ве однесе на екран за најавување од школката. Најавете се како root.
Конфигурирање на основниот систем
Ќе прикажеме некои основни подесувања за почеток.
Конфигурирање на Pacman
Уредете ја датотеката /etc/pacman.conf:
~ nano -w /etc/pacman.conf
и отстранете го знакот # од пред "Include = /etc/pacman.d/community" и "[community]" линиите за да го овозможите складиштето на заедницата за Pacman полно со корисни апликации. Потоа уредете ја датотеката /etc/pacman.d/community и изберете (повторно со отстранување на # пред линиите) складиште кое е во Ваша близина. Ова може да го направите за сите складишта кои се во посебни датотеки во /etc/pacman.d/ директориумот.
Конфигурирање на мрежата
Конкретни правила за конфигурирање мрежа под GNU/Linux кои може да се применат и за Arch може да се најдат во Мрежни поставувања под GNU/Linux.
Жична мрежа
Ако се досега се одвиваше без проблеми, веќе треба да имате функционална мрежа. Обидете се да пингате некој сервер на Интернет (пр. 'ping www.google.com') за да се осигурате во тоа. Ако добиете грешка "unknown host", мрежата сеуште не е подесена правилно. Проверете ги поставувањата со:
# ifconfig
треба да има дел за eth0. Може да поставите нов статичка IP адреса со командата:
# ifconfig eth0 <ip адреса> netmask <netmask адреса> up
како и поставување на стандардниот гејтвеј со:
# route add default gw <ip адреса на гејтвејот>
Потоа проверете дали /etc/resolv.conf ги содржи DNS серверите што се потребни и додајте ги ако ги нема. Проверете ги поставувањата на мрежата повторно со ifconfig и со пингање на www.google.com. Ако се е во ред, подесете ја датотеката /etc/rc.conf како што е опишано во поглавјето 2.6 (статичка IP адреса). Ако имате DHCP сервер/рутер во мрежата, пробајте да добиете адреси со:
# dhcpd eth0
Ако така е во ред, поставете го /etc/rc.conf како што е опишано во поглавјето 2.6 за динамичка адреса.
Безжична локална мрежа
Поставете ги безжичните интерфејси како што е опишано овде.
Потребни се инструкции за поставување wireless-mesh
Аналоген модем
За да можете да користите Hayes-компатибилен, надворешен аналоген модем, треба да го имате инсталирано барем ppp пакетот. Изменете ја датотеката /etc/ppp/options да одговара на Вашите потреби (прочитајте 'man pppd'). Потребно е да поставите и chat-скрипта (?) преку која ќе ги дефинирате корисничкото име и лозинка од ISP-то потребни за воспоставување на врската. 'man pppd' има примери како да ги поставите chat-скрипта за таа цел. Со 'udev' Вашите сериски порти обично се /dev/tts/0 и /dev/tts/1.
Исто така, симнете и научете да го конфигурирате WvDial - скрипта за автоматско поставување на DialUp врска. Повеќе информации за dial-up модеми под GNU/Linux, на linmodems.org.
DSL (PPPoE
Овие инструкции се важни само ако Вашиот компјутер се грижи за справување со врската кон вашиот ISP. Не треба да правите ништо освен да дефинирате точен гејтвеј ако користите различен рутер за да ја завршите оваа работа.
Пред да почнете да ја користите DSL врската, ќе треба физички да инсталирате мрежна карта која треба да биде поврзана кон DSL модем во Вашиот компјутер. По додавањето на ново-инсталираната мрежна картица во modules.conf/modprobe.conf или во MODULES низата (во /etc/rc.conf), треба да го инсталирате пакетот 'rp-pppoe' и да ја пуштите скриптата 'pppoe-setup':
# pppoe-setup
Откако ќе ги внесете сите податоци, може да се врзувате и одврзувате од линијата со:
# /etc/rc.d/adsl start
и
# /etc/rc.d/adsl stop
соодветно. Подесувањето е лесно и едноставно. Само следете ги упатсвата и читајте ги пораките. Ако сакате да се воспоставува врска автоматски, кога системот се пушта, додајте го 'adsl' во низата DAEMONS.
Ажурирање на системот
Сега ќе го ажурираме целиот систем со користење на Pacman, справувачот за пакет за Arch (нешто слично на APT за Debian).
Извршете ја командата:
# pacman -Sy
Со ова ќе се симнат најновите информации за достапните пакети. Следниот чекор е да го ажурирате Pacman со:
# pacman -S pacman
За ажурирање на целиот систем извршете:
# pacman -Su
Ако сакате да направите синхронизација и ажурирање автоматски, извршете:
# pacman -Syu
Напијте се едно пиво или кафе додека системот се надоградува. Нови пакети има секојдневно.